آنتی اکسیدان ها ترکیب‌هایی هستند که در مواد غذایی مختلف مانند میوه‌ها، سبزیجات، مغزهای خوراکی و … یافت می‌شوند. آنها درمقابل آسیب‌ مولکول‌هایی به‌نام رادیکال آزاد، از سلول‌ها دفاع می‌کنند. وقتی این رادیکال‌های آزاد انباشته می‌شوند، ممکن است وضعیتی موسوم به استرس اکسیداتیو ایجاد کنند. این وضعیت ممکن است به دی ان ای یا سایر ساختارهای مهم در سلول آسیب بزنند. در این مقاله شما را با 12 غذای سالم که سرشار از آنتی اکسیدان هستند آشنا خواهیم کرد.

متأسفانه استرس اکسیداتیو مزمن ممکن است ریسک بیماری های مزمن، ازجمله بیماری های قلبی، دیابت نوع 2 و سرطان را افزایش دهد. خوشبختانه رژیم غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان می‌تواند با افزایش سطح آنتی‌اکسیدان خون با استرس آنتی‌اکسیداتیو مقابله کند و ریسک این بیماری‌ها را کاهش دهد.

دانشمندان از چندین آزمایش برای سنجش سطح آنتی‌اکسیدان خوراکی‌ها استفاده می‌کنند. یکی از بهترین آزمایش‌ها بررسی FRAP (توانایی کاهش آهن پلاسما) است. این آزمایش سطح آنتی‌اکسیدان غذا را با چگونگی خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد خاص می‌سنجد. هرقدر مقدار FRAP بالاتر باشد، غذای موردنظر آنتی‌اکسیدان‌های بیشتری دارد.

در این مقاله با 12 غذای سالم سرشار از آنتی اکسیدان آشنا می‌شوید.

1. شکلات تلخ

شکلات تلخ بسیار مغذی است و کاکائو، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌های بیشتری نسبت به شکلات معمولی دارد.

براساس FRAP، در هر 100 گرم شکلات تلخ تا 15 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان وجود دارد. این مقدار حتی از آنتی‌آکسیدان موجود در بلوبری‌ها و تمشک‌ها هم بیشتر است؛ همین مقدار بلوبری و تمشک، به‌ترتیب 9/2 و 2/3 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان دارند.

آنتی‌اکسیدان‌های کاکائو و شکلات تلخ مزایای فوق‌العاده‌ای هم برای سلامتی انسان دارند، ازجمله کاهش و درمان التهاب و کاهش عوامل خطرزا برای بیماری های قلبی.

برای مثال، بررسی 10 مطالعه، به ارتباط بین مصرف کاکائو و فشار خون در افراد سالم و کسانی پرداخته که فشار خون بالایی دارند. مصرف محصولات سرشار از کاکائو همچون شکلات تلخ، فشار خون سیستولیک را تا حدود 4/5 میلی‌متر جیوه و فشار خون دیاستولیک را تا حدود 2/5 میلی‌متر جیوه کاهش می‌دهد.

مطالعه‌ی دیگری نشان داده که شکلات تلخ خطر بیماری قلبی را با بالابردن سطح آنتی‌اکسیدان خون، بالابردن سطح کلسترول خوب و جلوگیری از اکسیده‌شدن کلسترول بد کاهش می‌دهد. کلسترول بد اکسیده‌شده مضر است، چون باعث التهاب رگ‌های خونی می‌شود و ممکن است منجر به افزایش خطر بیماری قلبی شود.

2. پیکن

پیکن‌ها (Pecan) نوعی آجیل هستند که در مکزیک و آمریکای جنوبی رشد می‌کنند. آنها منبع خوبی از چربی‌ها و مواد معدنی سالم، و حاوی مقدار فراوانی آنتی‌اکسیدان هستند. طبق بررسی FRAP، در هر 100 گرم پیکن، تا 10/6 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان وجود دارد.

علاوه‌براین، پیکن‌ها می‌توانند به بالابردن سطح آنتی‌اکسیدان خون هم کمک کنند. برای مثال، مطالعه‌ای نشان می‌دهد افرادی که 20 درصدِ کالری روزانه‌شان را از پیکن‌ها دریافت می‌کنند، سطح آنتی‌اکسیدان خون‌شان به‌میزان قابل توجهی بالا می‌رود.

در مطالعه‌ی دیگری، کسانی که پیکن مصرف کردند، طی دو تا هشت ساعت سطح کلسترول بد اکسیده‌شده‌ی خون‌شان 26 تا 33 درصد کاهش یافت. سطح بالای کلسترول بد اکسیده‌شده در خون، عامل خطری برای بیماری قلبی است.

اگرچه پیکن‌ها منبع بسیار خوبی برای چربی‌های سالم هستند، اما کالری بالایی هم دارند. بنابراین باید در مصرف آنها حد اعتدال را رعایت کرد.

3. بلوبری

بلوبری کالری کم، ولی مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی دارد. طبق بررسی FRAP، در هر 100 گرم بلوبری، تا 9/2 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان وجود دارد. حتی چند مطالعه حاکی از آن هستند که میان میوه‌ها و سبزیجاتی که مصرف‌شان رایج است، بلوبری‌ها بیشترین مقادیر آنتی‌اکسیدان را دارند.

علاوه‌براین، تحقیقات آزمایشگاهی و مطالعه روی حیوانات نشان داده‌اند که آنتی‌اکسیدان‌های موجود در بلوبری، کاهش عملکرد مغزی را که با بالارفتن سن اتفاق می‌افتد، به‌تأخیر می‌اندازد. محققان می‌گویند آنتی‌اکسیدان‌های موجود در بلوبری باعث این امر می‌شوند. آنها معتقدند آنتی‌اکسیدان‌ها بلوبری رادیکال‌های آزاد مضر را خنثی می‌کند، التهاب را کاهش و حالت برخی ژن‌ها را تغییر می‌دهد.

آنتی‌اکسیدان‌های بلوبری، به‌ویژه آنتوسیانین (anthocyanins)، با کاهش سطح کلسترول بد و فشار خون، عوامل خطر بیماری قلبی را هم کاهش می‌دهند.

4. توت فرنگی

توت فرنگی از پرطرفدارترین بری‌ها یا توت‌ها در دنیا، شیرین، خوش‌مزه و سرشار از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان است. طبق بررسی FRAP، در هر 100 گرم توت فرنگی 5/4 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان وجود دارد.

علاوه‌براین، توت فرنگی حاوی نوعی آنتی‌اکسیدان به‌نام آنتوسیانین است که باعث رنگ قرمزش می‌شود. هرقدر توت فرنگی آنتوسیانین بیشتری داشته باشد، رنگ قرمز روشن‌تری خواهد داشت. تحقیقات نشان داده‌اند که آنتوسیانین با کاهش سطح کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب، به کاهش خطر بیماری قلبی کمک می‌کند.

بررسی 10 مطالعه حاکی از آن است که مصرف مکمل آنتوسیانین در افرادی که بیماری قلبی یا سطح کلسترول بد بالایی دارند، به‌میزان قابل توجهی این کلسترول را کاهش می‌دهد.

5. آرتیشو

آرتیشو (Artichoke) یا کنگر فرنگی سبزی خوش‌مزه و مغذی‌ای است که مصرف آن چندان هم رایج نیست. شاید اسم این سبزی برای‌تان غریبه است، اما مصرف آن قدمتی طولانی دارد. مردم عهد قدیم برگ‌های آن را به‌عنوان داروی بیماری های کبد همچون زردی یا یرقان استفاده می‌کردند. آرتیشو منبع خوبی از فیبر، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان هم هست.

طبق بررسی FRAP، هر 100 گرم آرتیشو حاوی 4/7 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان است.

آرتیشو‌ها سرشار از آنتی‌اکسیدانی به‌نام کلروژنیک اسید (Chlorogenic acid) هستند. مطالعات نشان می‌دهند که مزایای آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهاب کلروژنیک اسید باعث کاهش خطر برخی سرطان‌ها، دیابت نوع 2 و بیماری قلبی می‌شوند.

آنتی‌اکسیدان موجود در آرتیشو بسته به چگونگی آماده‌سازی آن، می‌تواند کم و زیاد شود. جوشاندن آرتیشو آنتی‌اکسیدان موجود در آن را تا هشت برابر، و بخارپزکردن تا پانزده برابر افزایش می‌دهد. اما سرخ‌کردن آرتیشو آنتی‌اکسیدانش را کاهش می‌دهد.

6. گوجی بری

گوجی بری (Goji Berry) میوه‌ی خشکی از دو گیاه نزدیک‌به‌هم، به‌نام‌های دیوخار (Lycium barbarum) و لیسیوم چینی (Lycium chinense) است. بیش از 2000 هزار سال است که گوجی بری‌ها بخشی از درمان‌های سنتی چینی هستند. گاهی‌اوقات گوجی بری را با عنوان «سوپرفود» تبلیغ می‌کنند، چون سرشار از ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان هستند.

طبق بررسی FRAP، هر 100 گرم گوجی بری حاوی 4/3 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان است.

علاوه‌براین، گوجی بری حاوی آنتی‌اکسیدان منحصربه‌فردی به‌نام پلی‌ساکارید‌های دیوخار (Lycium barbarum polysaccharides) است. این آنتی‌اکسیدان‌ها به کاهش خطر بیماری قلبی و سرطان کمک کرده، و برای مقابله با چروک پوست هم مفید هستند.

گوجی بری در افزایش سطح آنتی‌اکسیدان خون هم بسیار مؤثر است. در مطالعه‌ای، افراد مسن سالم به‌مدت 90 روز، هر روز از نوشیدنی گوجی بری مبتنی بر شیر استفاده کردند. تا پایان این مطالعه، سطح آنتی‌اکسیدان خون آن‌ها تا 57 درصد افزایش یافت.

گوجی بری‌ها مغذی هستند، اما مصرف مداوم‌شان هم هزینه‌ی زیادی دارد. علاوه‌براین، مطالعات کمی درباره‌ی اثرات گوجی بری روی انسان انجام شده است. اگرچه همین مطالعه‌های اندک هم از مزایای گوجی بری برای سلامتی سخن می‌گویند، اما تحقیقات بیشتری روی انسان باید انجام شود.

7. تمشک

تمشک، توت نرم و ترش‌مزه‌ای است که اغلب در دسرها استفاده می‌شود. تمشک‌ها منبع خوبی برای فیبر، ویتامین C، منگنز و آنتی‌اکسیدان هستند. طبق بررسی‌ FRAP، هر 100 گرم تمشک حاوی 4 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان است.

چندین مطالعه حاکی از آن هستند که آنتی‌اکسیدان‌ها و سایر ترکیبات موجود در تمشک‌ها خطر سرطان و بیماری قلبی را کاهش می‌دهند. تحقیقی آزمایشگاهی نشان می‌دهد که خاصیت‌های ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی تمشک سیاه می‌تواند آثار سرطان‌های مختلف را کاهش داده و از بین ببرد.

علاوه‌براینها، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در تمشک، به‌ویژه آنتوسیانین، به کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو کمک می‌کند. این امر می‌تواند خطر بیماری قلبی را کاهش بدهد. گفته می‌شود بیشتر شواهد موجود از فواید تمشک برای سلامتی، از مطالعات آزمایشگاهی به دست آمده‌اند. قبل از اینکه توصیه‌ای برای مصرف آن بشود، باید مطالعات بیشتری روی انسان صورت بگیرد.

8. کلم کالی

کلم کالی (Kale) از سبزیجات چلیپائی است که از گونه‌ی براسیکا اولراسیا (Brassica oleracea) کشت می‌شود. کالی از مغذی‌ترین گیاهان موجود روی کره‌ی زمین و سرشار از ویتامین‌ K و ویتامین A و ویتامین C است. سرشار از آنتی‌اکسیدان هم هست و در هر 100 گرم آن، 2/7 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان وجود دارد.

گونه‌های قرمزرنگ کالی همچون ردبور (redbor) و کالی قرمز روسی، حاوی تقریبا دوبرابر این میزان آنتی‌اکسیدان هستند، یعنی در هر 100 گرم آن، تا 4/1 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان وجود دارد. به این خاطر که انواع قرمزرنگ کالی حاوی آنتی‌اکسیدان آنتوسیانین بیشتری است؛ همین‌طور چندین آنتی‌اکسیدان دیگر که این رنگ زیبا را به آن می‌دهند.

کالی منبع گیاهی فوق‌العاده‌ای هم از کلسیم است؛ ماده‌ی معدنی مهمی که باعث سلامت استخوان می‌شود و نقش مهمی در سایر کارکردهای سلولی ایفا می‌کند.

9. کلم قرمز

کلم قرمز که آن را به‌نام کلم بنفش هم می‌شناسند، بسیار مغذی است. این کلم سرشار از ویتامین C ،K و A و آنتی‌اکسیدان است. طبق بررسی FRAP، هر 100 گرم کلم بنفش حاوی 2/2 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان است.

این میزان چهار برابر مقدار آنتی‌اکسیدان در کلم‌های معمولی است. به‌خاطر اینکه کلم قرمز حاوی آنتوسیانین است؛ گروهی از آنتی‌اکسیدان‌ها که این رنگ قرمز را به کلم می‌دهند. آنتوسیانین‌ها در توت‌فرنگی و تمشک هم وجود دارند.

این آنتوسیانین‌ها چندین فایده برای سلامتی دارند. التهاب را کاهش می‌دهند، از بیماری قلبی جلوگیری می‌کنند و خطر ابتلا به بعضی سرطان‌ها را کاهش می‌دهند.

علاوه‌براین‌ها، کلم قرمز سرشار از ویتامین C هم هست که در بدن به‌عنوان آنتی‌اکسیدان عمل می‌کند. ویتامین C به تقویت سیستم ایمنی و سالم نگه‌داشتن پوست کمک می‌کند.

جالب اینجاست که شیوه‌ی آماده‌سازی کلم قرمز هم بر میزان آنتی‌اکسیدان آن اثر می‌گذارد. جوشاندن و تفت‌دادن آن در روغن داغ، آنتی‌اکسیدان کلم قرمز را افزایش می‌دهد، اما بخارپزکردن باعث کاهش 35 درصدی آنتی‌اکسیدان موجود در آن می‌شود.

10. لوبیا

این گروه از حبوبات برای سلامتی بسیار مفید هستند. آنها فیبر فراوانی دارند که می‌تواند تحرکات روده را در حالت عادی نگه دارد. لوبیاها از بهترین منابع آنتی‌اکسیدان‌ها میان سبزیجات هم هستند. طبق بررسی FRAP، هر 100 گرم لوبیا حاوی 2 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان است.

علاوه‌براین، بعضی لوبیاها مانند لوبیا چیتی، آنتی‌اکسیدان خاصی به‌نام کائمفرول (Kaempferol) دارند. این آنتی‌اکسیدان مزایای فوق‌العاده‌ای برای سلامتی دارد، ازجمله کاهش التهاب مزمن و جلوگیری از رشد سرطان. برای مثال، چندین مطالعه روی حیوانات نشان داده‌اند که کائمفرول می‌تواند رشد سرطان‌ سینه، سرطان مثانه، سرطان ریه و کلیه را متوقف کند. اما ازآنجاکه بیشتر تحقیقات درباره‌ی فواید کائمفرول روی حیوانات بوده یا به‌صورت آزمایشگاهی صورت گرفته‌اند، تحقیقات بیشتری روی انسان باید انجام شوند.

11. چغندر

چغندر ریشه‌ی گیاهی با نام علمی بتا وولگاریس (Beta vulgaris) است. مزه‌ی ملایمی دارد و سرشار از فیبر، پتاسیم، آهن، فولات و آنتی‌اکسیدان است. طبق بررسی FRAP، هر 100 گرم چغندر حاوی 1/7 میلی‌مول آنتی‌آکسیدان است.

چغندر سرشار از نوع خاصی آنتی‌اکسیدان به‌نام بتالین (betalain) است. همین آنتی‌اکسیدان است که باعث رنگ قرمز چغندر و فواید آن می‌شود. برای مثال، چندین مطالعه‌ی آزمایشگاهی بتالین را با کاهش خطر سرطان کلون و دستگاه گوارش مرتبط دانسته‌اند. علاوه‌براین، چغندر حاوی ترکیبات دیگری هم هست که به ازبین‌بردن التهاب کمک می‌کنند. برای مثال، مطالعه‌ای حاکی از آن است که مصرف کپسول‌های بتالین که از عصاره‌ی چغندر تهیه شده‌اند، درد و التهاب آرتروز را به‌مقدار قابل‌توجهی کاهش می‌دهند.

12. اسفناج

اسفناج یکی از مغذی‌ترین سبزیجات، سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌هاست، و کالری بسیار کمی هم دارد. طبق بررسی FRAP، هر 100 گرم اسفناج حاوی 0/9 میلی‌مول آنتی‌اکسیدان است.

اسفناج منبع بسیار خوبی هم برای لوتئین (Lutein) و زآگزانتین (Zeaxanthin) است؛ دو آنتی‌اکسیدانی که به محافظت از چشم دربرابر آسیب ناشی از نور یووی (UV) و سایر طول‌ موج‌های نور کمک می‌کند. این آنتی‌اکسیدان‌ها به مقابله با آسیبی کمک می‌کنند که ممکن است رادیکال‌های آزاد به‌مرور زمان ایجاد کنند.

جمع‌بندی

آنتی‌اکسیدان‌ها ترکیب‌هایی هستند که بدن انسان به‌طور طبیعی می‌سازد. اما از غذاهای مختلف هم می‌توانید آنتی‌اکسیدان دریافت کنید. آنها دربرابر مولکول‌های مضری به‌نام رادیکال‌های آزاد از بدن انسان محافظت می‌کنند. رادیکال‌های آزاد ممکن است انباشته و باعث استرس اکسیداتیو شوند. استرس اکسیداتیو متأسفانه خطر بیماری قلبی، سرطان‌ها، دیابت نوع 2 و بسیاری از بیماری‌های مزمن دیگر را افزایش می‌دهد.

خوشبختانه رژیم غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان می‌تواند به خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد و کاهش خطر این بیماری‌های مزمن کمک کند. مصرف خوراکی‌های مختلفی که در این مقاله معرفی شدند، می‌تواند به تقویت سطح آنتی‌آکسیدان خون کمک کند و فواید فراوانی برای سلامتی انسان به‌ارمغان بیاورد

دستگاه ایمنی بدن انسان پیوسته در حال فعالیت است و به‌دنبال این است تا سلول‌هایی را که به‌طور طبیعی جزئی از بدن انسان نیستند، شناسایی کند. بنابراین باید دستگاه ایمنی بدن‌تان را همیشه قوی نگه دارید. برای این کار باید ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن را به‌ میزان کافی تأمین کنید. در این مقاله شما را با 10 آبمیوه طبیعی سرشار از ویتامین آشنا خواهیم کرد که سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند و در پیشگیری از ابتلا به بیماری ها بسیار موثرند.

1. سیب، هویج و پرتقال

هویج، سیب و پرتقال ترکیبی شگفت‌انگیز می‌سازند که به تقویت دستگاه ایمنی بدن به‌ویژه در برابر عفونت کمک می‌کند. نوشیدن ترکیب آب این میوه‌ها روش خوبی برای شروع روز است. طعم ترش و تیز سیب سبز به‌خوبی با شیرینی هویج و پرتقال ترکیب می‌شود.

مواد مغذی اصلی

• ویتامین C، ویتامین A و ویتامین B6
• پتاسیم
• فولیک اسید

2. پرتقال و گریپ فروت

ویتامین C دارای آنتی اکسیدان و ترکیبات دیگری است که از سلول‌های بدن در مقابل مواد آسیب‌رسان محافظت می‌کند. کمبود ویتامین C ممکن است منجر به ترمیم دیرهنگام زخم‌ها، کاهش توانایی مقابله با عفونت و تضعیف دستگاه ایمنی شود. ترکیب این دو میوه، بمبی از ویتامین ‌C می‌سازد و نیاز روزانه‌ی شما را تأمین می‌کند.

مواد مغذی اصلی

• ویتامین A ،B6 و C
• زینک
• اسید فولیک

3. آب گوجه فرنگی خانگی

بهترین راه برای اطمینان از اینکه آب گوجه تازه و بدون مواد افزودنی است، تهیه آن در خانه است. برای این کار به آبمیوه‌گیری یا مخلوط‌کن هم نیاز ندارید؛ یک آبکش هم کارتان را راه می‌اندازد. گوجه‌فرنگی سرشار از اسید فولیک است که احتمال ابتلا به عفونت را کاهش می‌دهد.

مواد مغذی اصلی

• ویتامین A و C
• آهن
• اسید فولیک

4. کلم کالی، گوجه فرنگی و کرفس

کلم کالی پای ثابت ترکیبات گوناگونی از آب سبزیجات است. در این ترکیب به‌جای استفاده از میوه برای تلطیف طعم کلم کالی، از گوجه فرنگی و کرفس استفاده می‌شود. بنابراین این ترکیب سرشار از ویتامین A است. این ترکیب برای درمان التهاب دارد و انتخاب خوبی برای هوشیاری صبحگاهی است.

مواد مغذی اصلی

• ویتامین A و C
• منیزیم
• پتاسیم
• آهن
• اسیدهای چرب

5. تربچه، هویج، زنجبیل و زردچوبه

این ترکیب مقوی دارای چهار خوراک ریشه‌دار است و به تقویت دستگاه ایمنی و کاهش نشانه‌های التهاب و تورم کمک می‌کند. التهاب از واکنش‌های رایج دستگاه ایمنی به عفونت است. خاصیت ضدالتهابی زنجبیل و زردچوبه در این نوشیدنی برای افراد مبتلا به رماتیسم مفصلی مفید است.

مواد مغذی اصلی

• ویتامین E و C و A
• آهن
• کلسیم

6. توت فرنگی و انبه

برای این ترکیب می‌توانید از میوه‌های یخ‌زده هم استفاده کنید، زیرا به همان اندازه‌ی میوه‌ی تازه مواد مغذی دارند. البته اگر این میوه‌ها در دسترس‌تان است، بهتر است تازه‌تازه آنها را مخلوط کنید. ویتامین E موجود در انبه دارای آنتی اکسیدان است و به تقویت سیستم ایمنی، به‌ویژه در بزرگ‌سالان کمک می‌کند.

مواد مغذی اصلی

• ویتامین A ،C و E
• آهن
• اسید فولیک

7. هندوانه

هندوانه نه‌تنها به تقویت دستگاه ایمنی بدن، بلکه به تسکین دردهای ماهیچه‌ای هم کمک می‌کند. درد ماهیچه‌ها یکی از نشانه‌های رایج سرماخوردگی به‌ویژه در بزرگ‌سالان است. علاوه‌براین آب‌گیری هندوانه ساده‌تر است و اتلاف کمتری هم دارد. می‌توانید آب هندوانه را با میوه‌های ساده‌‌ی دیگر مانند سیب و پرتقال ترکیب کنید که ویتامین A کمتری دارند.

مواد مغذی اصلی

• ویتامین A و C
• منیزیم
• زینک

8. توت فرنگی، کیوی و نعناع

ترکیب توت فرنگی و کیوی منبع سرشار ویتامین C است. اما چون برای تهیه‌ی یک فنجان آب توت فرنگی به دست‌کم 4 فنجان توت فرنگی نیاز دارید، بهتر است به‌جای آب‌میوه، اسموتی آن را تهیه کنید. می‌توانید ماست یونانی هم به این ترکیب اضافه کنید که منبع منیزیم و مواد پروبیوتیک است. پروبیوتیک ها به سلول‌ها و محافظت از خودشان در برابر باکتری‌ها کمک می‌کنند.

مواد مغذی اصلی

• ویتامین A ،C و B6
• منیزیم
• زینک
• اسید فولیک

9. تخم کدو تنبل

بسیاری از آب‌میوه‌های تهیه‌‌شده از تخم کدوتنبل دارای شکر فراوان یا آب‌ سیب فروشگاهی است. اما ما به شما توصیه می‌کنیم تخم کدوتنبل را با شیر مخلوط کنید و این اسموتی را تازه و طبیعی میل کنید. این ترکیب در کنار تقویت دستگاه ایمنی، خاصیت‌های دیگری هم دارد:

• تقویت سلامت استخوان ها؛
• تسکین نشانه‌های یائسگی؛
• تقویت سلامت دستگاه و مجاری ادرار؛
• تقویت پوست و مو؛
• حفظ سلامت روانی؛
• تقویت سلامت پروستات.

مواد مغذی اصلی

• ویتامین A ،C و B6
• منیزیم
• زینک

10. اسفناج، کاهو و کلم کالی

آب سبزیجات سبزرنگ، منبع سرشار موادی است که باعث تقویت دستگاه ایمنی می‌شود. برای اینکه کمی هم ویتامین B6 در این مخلوط داشته باشید، مُشتی ریحان اضافه کنید. این ویتامین نقش مهمی در رشد سلول‌های ایمنی و تولید پادتن دارد.

مواد مغذی اصلی

• ویتامین A ،C و B6
• آهن
• کلسیم

تهیه‌ی آبمیوه، اسموتی و نوشیدنی‌های مغذی یکی از خوشمزه‌ترین روش‌های حفظ سلامتی است! می‌توانید به نوشیدنی موردعلاقه‌تان مواد مغذی دیگری مانند دانه‌ی چیا یا جوانه‌ی گندم هم اضافه کنید. برای تضمین سلامتی‌تان، ورزش، حفظ بهداشت و نوشیدن آب کافی را فراموش نکنید

غذاهایی که می‌خورید علاوه بر تأمین انرژی بدن می‌توانند خواص درمانی هم داشته باشند. پس وقتی سرما می‌خورید، مصرف مواد غذایی مناسب از هر وقت دیگری مهم‌تر می‌شود. برخی از مواد غذایی دارای خواصی هستند که در جنگیدن با بیماری‌ها به بدن کمک می‌کنند. این مواد غذایی باعث بهبود سریع و رفع برخی از علائم بیماری می‌شوند. در این مقاله 15 غذای مفید را معرفی خواهیم کرد که به درمان سرماخوردگی کمک می‌کنند.

1. سوپ مرغ

سال‌ها است که برای درمان سرماخوردگی، اولین گزینه‌ای که به ذهن هر کس می‌رسد، سوپ مرغ است. البته دلایل قانع‌کننده‌ای هم برای این شهرت وجود دارد. با درست کردن یک سوپ مرغ ساده، می‌توان منبع ایده‌آلی از ویتامین ها، مواد معدنی، کالری و پروتئین در اختیار داشت. در هنگام بیماری، بدن به این مواد، احتیاج زیادی دارد. سوپ مرغ، علاوه‌بر مواد نام‌برده، منبع خوبی برای تأمین الکترولیت و مایعات است. مایعات و الکترولیت‌ها برای آبرسانی به بدن لازم هستند؛ به‌ویژه زمانی که زیاد به دستشویی می‌روید. در مواقعی که دچار تب هستید هم، نیاز بدن به مایعات افزایش پیدا می‌کند.

پژوهشی درباره فواید سوپ مرغ در هنگام بیماری نشان داده است که سوپ مرغ بیش از هر مایع دیگری برای تخلیه مخاط بینی مفید است. شاید به‌علت بخارات گرم این غذا، خاصیت ضداحتقان در آن وجود دارد و التهاب بینی را کاهش می‌دهد. دلیل دیگر اثرگذاری سوپ مرغ در رفع سرماخوردگی وجود اسیدآمینه‌ای موسوم به سیستئین (cysteine) در آن است. ان-استیل‌سیستئین (N-acetyl-cysteine) نوعی سیستئین است که مخاط بینی را تجزیه می‌کند، دارای خواص ضدویروسی است و اثرات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی هم دارد.

سوپ مرغ مانع از فعالیت سلول‌های سفید خون موسوم به نوتروفیل می‌شود. این سلول‌ها می‌توانند باعث بروز علائمی مانند عطسه و کیپ شدن بینی شوند. این خاصیت سوپ است که موجب درمان برخی از انواع سرماخوردگی و آنفولانزا می‌شود.

2. آبگوشت

آبگوشت هم مانند سوپ مرغ منبع مناسبی برای تأمین آب بدن در هنگام مریضی و سرماخوردگی است. آبگوشت طعم خوبی دارد و حاوی کالری، ویتامین‌ها، مواد معدنی مانند منیزیم، کلسیم، فولات و فسفر است. اگر آبگوشت را همان‌طور داغ نوش جان کنید، به‌دلیل وجود بخار گرمی که دارد به بهبود احتقان بینی هم کمک خواهد کرد. این غذای خوشمزه، در تأمین آب بدن در هنگام بیماری مؤثر است. بعضی‌اوقات، در هنگام بیماری، معده کمی ناراحت می‌شود و امکان هضم و دفع مواد جامد هم دشوار می‌شود. به همین خاطر، مصرف مایعاتی مانند آبگوشت می‌تواند به رفع این مشکل هم کمک کند.

اگر به سدیم حساسیت دارید، یادتان باشد که آب گوشت یا سوپ‌های آماده‌ای که در فروشگاه‌ها عرضه می‌شوند، حاوی مقدار زیادی نمک هستند. رعایت دستور غذایی صحیح پختن آبگوشت باعث می‌شود تا کالری مناسب، پروتئین و مواد مغذی بیشتری نسبت به سوپ به بدن‌تان منتقل شود. البته برخی ادعاها درباره خواص استخوان و آب گوشت ریشه‌های علمی ندارند و نیاز به انجام تحقیقات بیشتری درباره آنها وجود دارد.

3. سیر

سیر دارای خواص بی‌شماری است. از این ماده غذایی، قرن‌های متمادی برای درمان انواع بیماری‌ها استفاده شده و خواص ضدمیکروبی، ضدویروسی و ضدقارچ دارد. سیر به تقویت سیستم ایمنی بدن هم کمک می‌کند. تعداد پژوهش‌های اندکی حاکی از اثرگذاری سیر بر درمان سرماخوردگی و آنفولانزا بوده‌اند. اما به هر حال برخی از مطالعات نیز اثربخشی این ماده را در درمان بیماری‌های نام‌برده تأیید کرده‌اند.

بنا به یک پژوهش، افرادی که بیشتر از سیر مصرف می‌کنند، کمتر از دیگران بیمار می‌شوند. در این مطالعه، گروهی که سیر مصرف می‌کردند تا 70 درصد کمتر از گروه دیگری از افراد تحت پژوهش که فقط دارونما استفاده می‌کردند، به بیماری دچار شده بودند. این افراد در صورت ابتلا به بیماری هم به‌طور متوسط 3.5 روز سریع‌تر از گروه دیگر بهبود پیدا می‌کردند. تحقیقاتی هم وجود دارد که نشان می‌دهند مصرف سیر و مکمل‌های عصاره سیر کهنه باعث تقویت سیستم ایمنی و بهبود سریع‌تر آنفولانزا و سرماخوردگی می‌شود. اضافه کردن سیر به آبگوشت و سوپ هم طعم آنها را بهبود می‌بخشد و هم به افزایش خواص درمانی این غذاها کمک می‌کند.

4. شیره نارگیل

آبرسانی به بدن در هنگام بیماری یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید انجام بدهید. به‌ویژه، زمانی که دچار تب، تعریق زیاد، اسهال یا استفراغ می‌شوید، باید جلوی کاهش الکترولیت‌ها و آب بدن خود را بگیرید. آب و شیره نارگیل یکی از بهترین مواد برای تأمین آب بدن در هنگام بیماری است. شیره نارگیل هم خوش‌طعم و شیرین است و هم گلوکز و الکترولیت برای آبرسانی یا هیدراته کردن بدن دارد. بنا به تحقیقات، شیره نارگیل بعد از تمرینات و حرکات ورزشی و اسهال خفیف برای تأمین آب بدن مناسب است. ضمنا شیره نارگیل نسبت به مایعات مشابه دیگر بیشتر با معده سازگاری دارد.

تحقیقاتی که درباره نارگیل روی حیوانات انجام شده است، نشان می‌دهد که شیره نارگیل از استرس اکسیداتیو جلوگیری می‌کند و باعث کنترل قند خون هم می‌شود. اگر تا کنون شیره نارگیل مصرف نکرده‌اید، بهتر است با مقدار اندکی از آن، مصرف را شروع کنید، زیرا برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این ماده نسبت به سایر نوشیدنی‌های مشابه، نفاخ‌تر است.

5. چای داغ

چای داغ برای بیماری‌های متعددی از جمله آنفولانزا و سرماخوردگی مفید واقع می‌شود. مانند سوپ مرغ، چای داغ هم خاصیت درمان التهاب و احتقان دارد و باعث می‌شود تا مخاط سینوس‌ها تخلیه شوند. البته داغ بودن چای به رفع التهاب کمک می‌کند اما حواس‌تان باشد که داغ بودن بیش‌ازحد هم موجب آزردگی گلو خواهد شد.

برخی از افراد فکر می‌کنند که کافئین موجود در چای باعث تخلیه آب بدن‌شان می‌شود، اما باید گفت که جای نگرانی نیست. زیرا مقدار کافئین موجود در بعضی از انواع چای، آن‌قدری نیست که بخواهد موجب بی‌آب شدن بدن شود. به‌عبارت دیگر، مصرف چای در طول روز نه‌تنها باعث انتقال مایعات و آبرسانی بهتر به بدن می‌شود، بلکه به رفع احتقان و التهاب هم کمک می‌کند.

علاوه‌بر‌اینها، چای حاوی ماده‌ای موسوم به پُلی‌فِنول است که در گیاهان یافت می‌شود و دارای خواص بسیار زیادی است. پلی‌فنول‌ها مزایای زیادی به‌همراه دارند؛ از خواص آنتی‌اکسیدان و ضدالتهاب بگیرید تا ویژگی‌هایی که از سرطان جلوگیری می‌کنند. تانِن یکی از انواع پلی‌فنول موجود در چای است. این ماده هم به‌عنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کند و هم خواص ضدویروسی، ضدباکتریایی و ضدقارچ دارد.

نتایج یک پژوهش ثابت کرده است که تانیک اسید موجود در چای سیاه می‌تواند مقدار یک نوع باکتری رایج در گلو را کاهش بدهد. در مطالعه‌ای دیگر، مصرف چای ختمی باعث کاهش رشد آنفولانزای مرغی در لوله‌های آزمایشگاه شد. چای اِکیناسه یا سرخارگل هم باعث کاهش دوره آنفولانزا و علائم آن می‌شود. در مطالعات بالینی مشخص شده است که انواع مختلفی از چای برای درمان گلودرد و درمان سرفه مؤثر واقع می‌شوند. این ویژگی‌ها موجب می‌شود تا چای ماده‌ای مهم در رژیم غذایی یک فرد بیمار باشد.

6. عسل

عسل دارای خواص ضدمیکروبی قوی است و ترکیبات ضدباکتری دارد. خواص ضدمیکروبی عسل آن‌قدر زیاد است که از زمان مصریان باستان تا کنون از آن به‌عنوان ماده‌ای برای پانسمان زخم استفاده می‌شود. برخی از شواهد، حاکی از آن است که عسل برای تحریک سیستم ایمنی بدن هم مفید واقع می‌شود. تمام این ویژگی‌ها از عسل ماده‌ای فوق‌العاده برای درمان بیماری‌ها، به‌ویژه درمان گلودردی می‌سازد که نتیجه عفونت میکروبی است.

هر چند تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف عسل برای از بین بردن سرفه مؤثر است، اما کودکان زیر 12 ماه نباید از آن استفاده کنند. اگر می‌خواهید از خواص ضدمیکروبی، آبرسانی و رفع سرفه در عسل بهره ببرید، بهتر است نصف قاشق چای‌خوری از آن را (یعنی حدود 2.5 میلی‌لیتر) با یک لیوان شیر گرم، آب یا یک فنجان چای ترکیب و میل کنید.

7. زنجبیل

یکی از معروف‌ترین خواص زنجبیل، ضدتهوع بودن آن است. زنجبیل در تسکین تهوع بارداری و تهوع ناشی از داروهای درمان‌ سرطان به کمک شما می‌آید. این ماده، عملکردی مشابه داروهای ضدالتهاب ضداستروئیدی دارد؛ ضمنا خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدسرطانی و ضدمیکروبی هم در آن مشاهده می‌شود. پس اگر حالت تهوع و استفراغ دارید، زنجبیل بهترین ماده‌ای است که می‌توانید امتحان کنید.

حتی اگر درگیر تهوع و استفراغ هم نیستید، با مصرف زنجبیل از مزایای فوق‌العاده آن بهره‌مند خواهید شد. برای مصرف زنجبیل می‌توانید آن را در پخت غذا به‌کار بگیرید یا به‌صورت دم‌کرده و نوشیدنی مصرف کنید.

نوشیدنی‌ها و موادی که طعم زنجبیل دارند هم در برخی از فروشگاه‌ها وجود دارند اما یادتان باشد که این مواد باید دارای مقدار واقعی زنجبیل باشند؛ نه فقط طعم و اسانس آن.

8. غذاهای پرادویه و تند

غذاهای پرادویه مانند فلفل قرمز حاوی ماده‌ای موسوم به کاپساسین هستند که با لمس آن هم حالت سوزش و تندی به شما دست خواهد داد. خاصیت بی‌حس‌کنندگی این مواد، باعث شده تا در ساخت ژِل‌ها و پَچ‌های درمانی از آن استفاده شود. مصرف مواد تند و پرادویه در بیشتر افراد باعث سرازیر شدن آب بینی، تخلیه مخاط و پاکسازی سینوس‌ها می‌شود. البته مطالعات علمی زیادی در این‌باره صورت نگرفته است ولی ظاهرا و بنا به تجربه‌های فردی، کاسپاسین به روان شدن مخاط بینی کمک می‌کند. مثلا اسپری‌هایی که حاوی کاسپاسین هستند، به رفع احتقان و خارش بینی کمک می‌کنند. مصرف موادی که در آنها کاسپاسین وجود دارد، مانع از کیپ شدن و گرفتگی بینی می‌شود و مخاط را روان می‌کند.

برخی از پژوهش‌ها هم ثابت کرده‌اند که مصرف کپسول‌های حاوی کاسپاسین برای رفع مشکلاتی نظیر سرفه مزمن مفید است. کاسپاسین از میزان حساسیت نسبت به محرک‌ها در گلو می‌کاهد. ظاهرا برای رفع مشکلاتی که گفته شد باید چندین هفته به‌طور روزانه، کاسپاسین مصرف کنید. البته درصورتی‌که دچار ناراحتی‌های معده هستید، نباید زیاد از ادویه‌جات استفاده کنید، زیرا این مواد در بعضی از افراد باعث نفخ، تهوع و درد می‌شوند.

9. موز

مصرف موز در هنگام بیماری هم فکر بسیار خوبی است. موز هم خوشمزه است و هم مواد مغذی و کالری دارد. ضمن اینکه راحت می توانید آن را بجوید و نوش‌جان کنید. به‌خاطر همین ویژگی‌ها است که از آن در بخشی از رژیم ضدتهوع برات (BRAT) استفاده می‌شود. رژیم برات شامل موز (bananas)، برنج (rice)، پوره سیب (applesauce)، نان تُست (toast) می‌شود. وجود فیبر محلول در موز یکی دیگر از خواص آن است. در صورت دچار بودن به اسهال، مصرف موز با وجود فیبرهایی که دارد باعث درمان خواهد شد. در برخی از بیمارستان‌ها برای درمان اسهال بیماران از پودر موز استفاده می‌شود.

10. بلغور جوی دوسر

بلغور جو دوسر هم مانند موز شیرین و خوش‌خوراک است. یعنی به راحتی می‌توان آن را مصرف کرد. ضمن اینکه در هنگام بیماری، مواد معدنی، کالری و ویتامین به بدن می‌رساند. در هر نصف فنجان بلغور جوی دوسر، حدود 5 گرم پروتئین هم وجود دارد. کنترل قند خون و تقویت سیستم ایمنی از مزایای دیگر مصرف بلغورجوی دوسر است. مطالعه‌ای که روی موش‌ها انجام شده، نشان داده است که وجود فیبری موسوم به بتاگلوکان(beta-glucan) در بلغور جوی دوسر به کاهش التهاب روده کمک می‌کند و موجب از بین رفتن علائمی چون نفخ، اسهال و انقباضات رودوی می‌شود. بهتر است برای مصرف بلغور به سراغ محصولات پر از شکر مصنوعی حاوی این ماده نروید و در عوض خودتان به بلغور طبیعی کمی عسل یا میوه اضافه کنید.

11. ماست

ماست هم یکی از بهترین موادی است که در هنگام بیماری می‌توان مصرف کرد. در هر فنجان ماست، حدود 8 گرم پروتئین و 150 کالری وجود دارد. خنکی این ماده باعث تسکین گلو هم می‌شود. ماست سرشار از کلسیم، مواد معدنی و ویتامین است. برخی از ماست‌ها دارای پروبیوتیک مفید هستند. شواهد نشان می‌دهد که پریوبیوتیک از ابتلا به سرماخوردگی در کودکان و بزرگسالان جلوگیری می‌کند. ضمن اینکه در صورت بیمار شدن، روند بهبود را سرعت می‌بخشد و نیاز به مصرف آنتی بیوتیک را کم می‌کند. تحقیقی که روی کودکان انجام شد، نشان داد که مصرف ماست، بهبودی را حدود 2 روز جلو می‌اندازد و علائم بیماری را هم به نسبت 55 درصد، کاهش می‌دهد.

صحبت‌های ضدونقیضی درباره افزایش یا عدم تأثیرگذاری ماست بر میزان مخاط بینی در هنگام بیماری مطرح می‌شود، اما هیچ‌یک دقیقا اثبات نشده‌اند. در هر حال، اگر مصرف لبنیات باعث وخیم‌تر شدن احتقان در هنگام بیماری می‌شود، باید از مواد تخمیری فراوری‌شده حاوی پروبیوتیک دیگر یا مکمل‌های پروبیوتیک استفاده کنید.

12. برخی از میوه‌ها

میوه‌ها هم در دوران بیماری به کمک شما می‌آیند. میوه‌ها دارای ویتامین، فیبر و مواد معدنی هستند؛ به‌همین خاطر می‌توانند از سیستم ایمنی بدن حمایت و حفاظت کنند. برخی از میوه‌ه حاوی ماده‌ای به نام آنتوسیانین هستند که نوعی فلاونید یا رنگیزه به‌شمار می‌رود و در میوه‌هایی با رنگ آبی، قرمز و بنفش، مانند توت فرنگی، بلوبری، تمشک و کرن بری (Cranberry) وجود دارد. آنتوسیانین موجود در این میوه‌ها، آنها را به موادی مغذی با خاصیت ضدمیکروبی و ضدویروسی تبدیل می‌کند و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن هم می‌شود.

مطالعات فراوان هم ثابت کرده‌اند که عصاره میوه‌های حاوی آنتوسیانین از حمله ویروس‌ها و باکتری‌های رایج به سلول‌ها جلوگیری می‌کند. ضمن اینکه به تقویت واکنش‌های سیستم ایمنی هم می‌انجامند. در میان میوه‌ها، خواص ضدمیکروبی و ضدویروسی انار بسیار زیاد است. انار در برابر باکتری سالمونلا و اشریشیا کلی مقاومت می‌کند. مطالعات مختلف هم نشان داده‌اند که زردینه (رنگیزه) موجود در مکمل‌ها، تعداد روزهای سرماخوردگی را 40 درصد کاهش می‌دهد. برای درمان گلودرد و بیماری، میوه‌ها را با یک کاسه ماست یا بلغور جوی دوسر ترکیب کنید. استفاده از ماست یخی و درست کردن یک اسموتی خوشمزه هم مفید خواهد بود.

13. آووکادو

آووکادو میوه عجیبی است. این میوه دارای کالری اندک و چربی بسیار زیاد است. آووکادو حاوی چربی‌های تک‌سیرنشده مفیدی است که در روغن زیتون هم یافت می‌شود. علاوه‌براینها، منبعی سرشار از مواد معدنی، فیبر و ویتامین است. در هنگام بیماری آووکادو مصرف کنید؛ زیرا دارای کالری، ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز بدن است. ضمن اینکه بافت آووکادو نرم است و آن را بدل به ماده‌ای خوش‌خوراک برای جویدن و بلع می‌کند. وجود اولئیک اسید در این میوه باعث حفاظت از سیستم ایمنی بدن می‌شود و از التهاب هم می‌کاهد.

14. گیاهان با برگ سبز

وقتی مریض هستید باید تمام مواد معدنی و ویتامین‌های لازم برای بدن را مصرف کنید تا دچار کمبود نشوید، اما قضیه این است که با رژیم غذایی مورد استفاده در این دوران، چنین کاری کمی دشوار می‌شود. گیاهانی مانند کاهوی رومانیایی، کلم بروکلی و اسفناج سرشار از ویتامین، مواد معدنی و فیبر هستند. ضمن اینکه منابع غنی از ویتامین C، ویتامین K، ویتامین A و فولات هم هستند. سبزیجات با برگ‌های تیره هم ترکیبات مفیدی مانند آنتی‌اکسیدان دارند که از سلو‌ل‌ها در برابر تخریب محافظت می‌کنند و با التهاب می‌جنگند. این گیاهان و سبزیجات، خواص ضدمیکروبی هم دارند.

با برگ‌های اسفناج برای خودتان یک املت یا کوکوی مغذی و پر از پروتئین درست کنید یا به این پیشنهاد توجه کنید: کمی کلم بروکلی را به اسموتی میوه‌ای که دوست دارید، اضافه کنید. عجیب است اما خاصیت دارد. قبول دارید؟

15. ماهی سالمون

ماهی سالمون یکی از بهترین منابع تأمین پروتئین در وقت مریضی و ناخوشی است. سالمون نرم و لطیف است و به‌راحتی خورده می‌شود و پروتئین زیادی دارد. این ماهی دارای اسیدهای چرب امگا 3 است و خواص ضدالتهابی فراوانی دارد. علاوه بر پروتئین، ماهی سالمون دارای ویتامین و مواد معدنی نیز هست. مثلا ویتامین D که بیشتر افراد با کمبود آن مواجه هستند، به مقدار قابل‌توجهی در ماهی سالمون یافت می‌شود. ویتامین D در عملکرد سیستم ایمنی بدن نقش دارد.

در آخر

در نهایت برای اینکه زودتر از بستر بیماری بلند شوید باید به‌اندازه کافی استراحت کنید، مایعات بنوشید و مصرف مواد مغذی را در برنامه غذایی‌تان جای بدهید. برخی از مواد غذایی برای بدن در هنگام مریضی بسیار لازم و مفید هستند. البته مصرف هیچ ماده‌ای به‌تنهایی تأثیری در روند درمان ندارد، ولی رعایت رژیم غذایی صحیح به بهبود علائم بیماری و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند

از آنتی‌بیوتیک‌ها برای نابودی یا ممانعت از تکثیر باکتری‌ها و برخی از انواع انگل‌ها استفاده می‌شود. این آنتی‌بیوتیک‌ها در برابر قارچ‌ها و ویروس‌هایی که عامل بسیاری از سرماخورگی‌ها، آنفولانزا، بیشتر سرفه‌ها و گلودردها هستند بی‌فایده‌اند. استفاده‌ی بی‌رویه و بی‌دلیل از آنتی‌بیوتیک‌های صنعتی ممکن است عوارضی برای بدن به‌همراه داشته باشد و باعث ایجاد مقاومت میکروب‌ها شود. برخلاف تصور عده‌ای که آنتی‌بیوتیک را دارویی مدرن می‌پندارند، باید گفت در واقع قرن‌هاست که آنتی بیوتیک طبیعی در زندگی بشر وجود دارد. آنتی‌بیوتیک‌های اولیه، مانند بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌های فعلی از منابع طبیعی به‌دست می‌آمدند. همراه ما باشید، در این مقاله می‌خواهیم 13 آنتی بیوتیک طبیعی را به شما معرفی کنیم.

ی خوراکی‌ها مانند عصاره‌ی گیاهانِ خاص و عطرمایه‌ها (essential oils)، دارای خواص آنتی‌بیوتیکی هستند. گاهی خواص آنتی‌بیوتیکی در یک ماده‌ی طبیعی از مرز خواص غذایی فراتر می‌رود و می‌تواند برای حفظ سلامتی و بهداشت به شما کمک کند. برای مثال، عصاره‌ی برخی مواد خوراکی‌ و سبزیجات می‌توانند از رشد باکتری‌ها در غذا جلوگیری کنند. عصاره‌ی کرنبری (Cranberry) که هم شامل مواد آنتی‌بیوتیک و هم آنتی اکسیدان است آن را به درمانی خانگی برای عفونت مجرای ادرار تبدیل می‌کند. در یک نمونه‌گیری کوچک از 58 گیاه چینی مشخص شد که 23 نوع از آنها، خواص آنتی‌بیوتیکی و 15 نوع خواص ضدقارچ دارند. در مطالعه‌ای مربوط به سال 2014، مشخص شد گیاه‌درمانی می‌تواند به‌اندازه‌ی آنتی‌بیوتیک‌های شیمیایی در درمان رشد بی‌رویه‌ی میکروب‌ها در روده‌ی کوچک مؤثر باشد.

داروهای آنتی‌بیوتیک امروزه به مقدار زیاد تجویز می‌شوند و این خطر بزرگی است، زیرا مقاوم شدن میکروب‌ها را در پی دارد. ازجمله عوارض مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک که 1نفر از هر 10 نفر را درگیر می‌کند، می‌توان به مشکلات گوارشی نظیر اسهال، ناراحتی معده و حالت تهوع اشاره کرد. علاوه‌براین 1 نفر از هر 15 نفر به این داروها آلرژی دارد. برخلاف داروهای آنتی‌بیوتیک، خوراکی‌های دارای خاصیت آنتی‌بیوتیکی قادرند علاوه‌بر باکتری‌ها با عوامل ویروسی و قارچی نیز مبارزه کنند. مزیت دیگر آنها این است که آنتی بیوتیک طبیعی باکتری‌های مفید بدن را ازبین نمی‌برد. همان‌‌طور که بقراط می‌گوید: «بگذار غذای تو دوای تو باشد و دوای تو غذایت.»

فراموش نکنید که درمورد عفونت‌های شدید و جدی همچون بیماری تیفوئید و توبرکلوزیس بهترین کار استفاده از آنتی بیوتیک طبیعی در کنار آنتی‌بیوتیکی است که پزشک تجویز می‌کند. به‌یاد داشته باشید که دوره‌ی درمان با آنتی‌بیوتیک باید کامل شود، زیرا در غیر این صورت مقاومت میکروبی ایجاد و بیماری وخیم می‌شود.

1. عسل

عسل یکی از قدیمی‌ترین آنتی‌بیوتیک‌های طبیعیِ شناخته‌شده است که ردپای آن را می‌توان تا زمان باستان دنبال کرد. مصریان به‌دفعات از عسل به‌عنوان آنتی بیوتیک طبیعی و محافظ پوست بهره برده‌اند. امروزه متخصصان عسل را درمانی مفید برای درمان زخم‌ها، سوختگی‌ها، بریدگی‌ها، زخم بستر و پیوند پوست برمی‌شمارند. عسل دارای هیروژن پروکساید است که می‌تواند بخشی از خاصیت آنتی‌بیوتیکی آن را توضیح دهد. عسل همچنین دارای غلظت بالای قند است که می‌تواند به متوقف کردن رشد برخی از باکتری‌ها کمک کند. عسل رطوبت باکتری‌ها را از آنها خارج می‌کند و باعث می‌شود باکتری در اثر خشک شدن نابود شود. در کنار این، عسل pH پایین، خاصیت اسمزی و پلی فنول دارد که آن را آنتی‌بیوتیکی خاص می‌کند.

مبارزه‌ی عسل با میکروب‌ها چندمرحله‌ای است و این خاصیت راه را برای مقاوم شدن میکروب‌ها سخت می‌کند. بهترین نوع عسل می‌تواند تقریبا 60 نوع باکتری را نابود کند. همچنین به‌نظر می‌رسد عسل زخم عفونی ناشی از استافیلوکوکوس ارئوس مقاوم نسبت‌به متی‌سیلین (MRSA) را با موفقیت درمان می‌کند. علاوه‌بر خاصیت آنتی‌بیوتیکی، محیط مرطوبی ایجادشده توسط عسل در تسهیل بهبود زخم دخیل است.

برای استفاده از عسل به‌عنوان آنتی‌بیوتیک، آن را مستقیما روی زخم یا ناحیه‌ی عفونی بمالید. عسل طبیعی می‌تواند باکتری‌ها را نابود کند و موجب تسهیل روند بهبود زخم شود. لازم است که از عسل خام استفاده کنید. مانوکا (Manuka honey) نوعی عسل خام است که از درخت شهد درخت مانوکا به‌دست می‌آید و بیشترین فایده را برای زخم‌ها دارد.

شما همچنین می‌توانید برای درمان عفونت‌های داخلی عسل طبیعی را به‌شکل خوراکی مصرف کنید. کافی است برای داشتن درمانی آرامش‌بخش یک قاشق سوپ‌خوری عسل را قورت دهید یا آن را در چای گیاهی ولرم حل کنید و بنوشید. می‌توانید برای تقویت سیستم ایمنی بدن مقداری عسل را با مقدار مساوی دارچین مخلوط کنید و بخورید.

استفاده از عسل طبیعی روی پوست و در بدن معمولا ضرری به‌دنبال ندارد؛ هرچند هرگز نباید به کودک زیر یک سال عسل داد. به‌جای عسل برای انتخاب گزینه‌ی مناسب با پزشک مشورت کنید.

2. عصاره‌ی سیر

سیر مدت‌هاست که به‌عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی شناخته می‌شود. خاصیت آنتی بیوتیکی سیر به‌دلیل ترکیب سولفوردار آن به‌نام آلیسین (allicin) است. علاوه‌براین سیر خواص ضدقارچی، ضدویروسی و در دستگاه گوارش خاصیت ضدانگل دارد. طبق تحقیقات، سیر در برابر انواع متنوعی از باکتری‌ها مفید است؛ ازجمله سالمونلا، اشرشیا کولای (E. coli) و توبرکلوسیز مقاوم به چندین دارو.

قرص سیر نیز طبق تحقیق انجام‌شده در سال 2011 در برابر باکتری‌ها مفید شناخته است. شما می‌توانید قرص یا عصاره‌ی سیر را از داروخانه‌ها تهیه کنید. همچنین می‌توانید با خواباندن چند حبه سیر در روغن زیتون خودتان آن را در خانه تهیه کنید. خوردن سیر معمولا خطری ندارد، اما خوردن مقدار زیاد آن می‌تواند به خون‌ریزی لوله‌ی گوارش منجر شود. مصرف روزانه دو حبه‌سیر خام و مصرف آن در آشپزی به‌نظر مقدار مناسبی است. اگر از مکمل‌های دارویی سیر استفاده می‌کنید دقت کنید که باید طبق همان دستورالعمل مصرف کنید. همچنین می‌توانید عصاره‌ی سیر را مستقیما روی خراش یا ناحیه‌ی درگیر استفاده کنید.

اگر از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون استفاده می‌کنید، پیش‌از مصرف سیر به‌عنوان آنتی بیوتیک طبیعی با پزشک مشورت کنید. مصرف زیاد سیر می‌تواند اثر این داروها را تشدید کند.

3. عصاره‌ی مِر (Myrrh extract)

بسیاری با مر آشنایی دارند، اما خواص آنتی‌بیوتیکی مر آن‌چنان شناخته‌شده نیست. محققان در آزمایشی مربوط به سال 2000، متوجه خواص آنتی‌بیوتیکی مر در مورد انواع متنوعی از عوامل بیماری‌زای روزمره شدند. این عوامل بیماری‌زا عبارت‌اند از:

• باکتری ای‌کولای (E.coli)؛
• استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus)؛
• سودوموناس آئروژینوزا (Pseudomonas aeruginosa)؛
• کاندیدا آلبیکنز (Candida albicans).

بدن معمولا به‌خوبی مر را می‌پذیرد، اما خوردن آن ممکن است باعث اسهال شود. اگر مر را روی پوست استفاده می‌کنید، احتمال دارد که دچار جوش های ریز شوید. مصرف مقادیر زیاد مر می‌تواند باعث مشکلات قلبی شود. مر را به‌صورت بسته‌بندی‌شده تهیه و حتما مطابق با دستورالعمل و میزان توصیه‌شده مصرف کنید.

4. عصاره‌ی آویشن (Thyme essential oil)

بسیاری از تمیز‌کننده‌های خانگی حاوی عطرمایه‌ی آویشن هستند. این عصاره می‌تواند به‌ویژه در برابر میکروب‌های مقاوم‌به آنتی‌بیوتیک مفید باشد. در مطالعه‌ی انجام‌شده در سال 2011، محققان به بررسی اثر عصاره‌ی اسطوخدوس و آویشن پرداختند. اثر هریک از عصاره‌ها را روی تجمع 120 باکتری آزمایش کردند. محققان متوجه شدند که اثر عصاره‌ی آویشن قوی‌تر از عصاره‌ی اسطوخدوس است.

عصاره‌ی آویشن فقط برای استعمال خارجی کاربرد دارد. شما نباید عصاره‌ی آویشن را بخورید. پیش‌از استعمال خارجی نیز حتما آن را با همان اندازه از روغن همراه مخلوط کنید. روغن همراه متداول برای عصاره‌ی آویشن روغن نارگیل و روغن زیتون است.

کاربرد عصاره‌ی آویشن مخلوط‌نشده با روغن همراه روی پوست می‌تواند به التهاب و ناراحتی آن منجر شود. توجه کنید افرادی که فشار خون بالا یا پرکاری تیروئید دارند، نباید از عصاره‌ی آویشن استفاده کنند.

5. عصاره‌ی پونه‌ی کوهی (Oregano essential oil)

کارواکرول (Carvacrol) ماده‌ای است که در عصاره‌ی پونه کوهی یافت می‌شود. این ماده خواص درمانی مهمی دارد که درصورت استنشاق، باعث تسریع بهبودی بدن می‌شود. عصاره‌ی پونه‌ی کوهی دارای خاصیت آنتی‌بیوتیکی، آنتی‌اکسیدانی،‌ ضدویروسی، ضدقارچی، ضدعفونی‌کنندگی و ضددرد است. عصاره پونه‌ی کوهی به درمان زخم‌های گوارشی و کاهش التهاب بدن نیز کمک می‌کند.

برای درمان عفونت قارچی روی پوست، ناخن و پا روزانه یا به‌صورت هفتگی چند قطره عصاره‌ی پونه‌ی کوهی را به آب اضافه کنید و مخلوط را به ناحیه‌ی درگیر بدن بمالید. همچنین می‌توانید با انتشار روزانه‌ی بخار آب مخلوط با عصاره‌ی پونه‌ی کوهی در هوای اتاق تا زمانی که عفونت رفع شود به بهبود عفونت سینوس‌ها و سایر عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی کمک کنید. توجه کنید که عصاره‌ی پونه‌ی کوهی را نباید به‌صورت خوراکی مصرف کنید و بدون رقیق کردن روی پوست بمالید.

می‌توانید برای ازبین بردن میکروب‌ها، با استفاده از عصاره‌ی پونه‌ی کوهی، سرکه، آب و لیموترش محلول تمیز‌کننده‌ی خانگی درست کنید.

6. عصاره‌ی برگ زیتون

خواص آنتی‌بیوتیکی طبیعی عصاره‌‌ی برگ زیتون با باکتری‌های متنوعی مبارزه می‌کند. طبق تحقیقات برگ زیتون خاصیت ضدمیکروبی خوبی علیه باکتری‌ها و قارچ‌ها دارد. همچنین دارای خواص ضدالتهابی و محافظتی در برابر رادیکال‌های آزاد است. با مشورت با پزشک می‌توانید کپسول‌های عصاره‌ی برگ زیتون را تهیه و مصرف کنید.

7. زردچوبه

در آیورودا (علم باستانی و کهن که در هند مرکزتوجه‌ است) و طب چینی، زردچوبه برای مقابله با میکروب‌ها و تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود. علاوه‌براین زردچوبه به پیشگیری از عفونی شدن زخم کمک می‌کند. مطابق تحقیقی مربوط به سال 2009، عملکرد «کرکیومین» موجود در زردچوبه در مبارزه با هلیکوباکترپیلوری مثبت گزارش شده است.

یک قاشق سوپ‌خوری زردچوبه را با 5 تا 6 قاشق سوپ‌خوری عسل مخلوط کنید. آن را در شیشه‌ای به دور از هوا نگه دارید و هر روز، دو مرتبه، نصف قاشق چای‌خوری از آن را بخورید. همچنین می‌توانید مکمل‌های زردچوبه (600- 400 میلی‌گرمی) را دو بار در روز میل کنید.

8. سرخارگل (اکیناسه، اکیناشا)

بومیان آمریکا و سایر درمانگران صدها سال است که سرخارگل را برای درمان عفونت‌ها و زخم‌ها استفاده می‌کنند. عصاره‌ی سرخارگل آنتی‌بوتیک طبیعی به‌حساب می‌آید و قادر است گونه‌های متنوعی از باکتری‌ها ازجمله استرپتوکوکوس‌ پیوژنز را ازبین ببرد. استرپتوکوکوس‌ پیوژنز عامل بیماری‌هایی مانند گلودرد استرپتوکوکی، سندرم شوک سمی و بیماری گوشتخوار (necrotizing fasciitis) است.

سرخارگل همچنین ممکن است با التهاب مربوط به عفونت باکتریایی مبارزه کند. اکیناسه یا سرخارگل همچنین می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند تا قدرت مقابله با انواع مختلفی از باکتری‌ها را داشته باشد. مالیدن کرم یا روغن اکیناسه روی پوست چند بار در روز به درمان اگزما و پسوریازیس کمک می‌کند. سرخارگل همچنین می‌تواند به درمان زخم و سایر مشکلات پوستی ناشی از باکتری‌ها کمک کند. نوشیدن روزانه 1 تا 2 فنجان چای اکیناسه به نابودی باکتری‌ها کمک می‌کند. همچنین می‌توانید با مشورت پزشک مکمل 300 میلی‌گرمی سرخارگل را روزانه دو تا سه عدد میل کنید.

نکته‌ی مهم: جز در مواردی که پزشک آن را تجویز کرده، سرخارگل را به‌صورت داخلی بیشتر از یک هفته تا ده روز استفاده نکنید. ضمن اینکه ممکن است این گیاه برای افراد دارای بیماری‌های دستگاه ایمنی مناسب نباشد.

9. زنجبیل

زنجبیل در جامعه‌ی علمی به‌عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی شناخته شده است و طبق تحقیقات می‌تواند با گونه‌های متنوعی از باکتری مبارزه کند. محققان همچنینن درحال بررسی خواص ضددریازدگی، ضدتهوع و کاهنده‌ی قندخون زنجبیل هستند. زنجبیل تازه اثری ضدباکتریایی بر باکتری‌های فاسد‌کننده‌ی مواد غذایی همچون سالمونلا دارد. زنجبیل یک آنتی بیوتیک طبیعی برای عفونت‌های دستگاه تنفسی و بیماری‌های پیرا‌دندانی ازجمله لثه است.

چای زنجبیل عامل پیشگیری‌کننده‌ی مناسبی در برابر عفونت باکتریایی است. برای درست کردن چای، یک بند انگشت زنجبیل تازه را رنده کنید و آن را در یک‌ونصفی فنجان دم کنید. آن را صاف کنید و برای خوش‌طعمی به آن مقداری عسل و آب‌لیمو اضافه کنید و بنوشید.

علاوه‌براین از زنجیل تازه یا پودر خشک‌شده‌ی آن در آشپزی استفاده کنید. شما می‌توانید از کپسول زنجبیل پس از مشورت با پزشک استفاده کنید.

10. عصاره‌ی هسته‌ی گریپ‌فروت

عصاره‌ی هسته‌ی گریپ‌فروت آنتی‌باکتری‌ای طبیعی است. این ماده همچنین ضدقارچ و ضدویروس نیز هست. درواقع طبق گزارش‌ها، عصاره‌ی هسته‌ی گریپ‌فروت در برابر بیش از 800 شکل ویروس و باکتری، بیش از 100 گونه از قارچ‌ها و بسیاری از انگل‌ها مقاوم است. به‌علاوه، عصاره‌ی هسته‌ی گریپ‌فروت آنتی‌اکسیدان زیادی دارد که به تقویت سیستم ایمنی خود بدن کمک می‌کند.

طبق تحقیق انجام‌شده در سال 2002، عصاره‌ی هسته‌ی گریپ‌فروت در غلظت 1:512 خواص ضدمیکروبی خود را روی طیف وسیعی از ارگانیسم‌های گرم مثبت و منفی آشکار می‌کند.

در عفونت‌های پوستی، چند قطره عصاره‌ی هسته‌ی گریپ‌فروت را در یک قاشق سوپ‌خوری آب بریزید و روی ناحیه‌ی موردنظر بمالید. نیازی نیست که آن را از روی پوست خودتان بشویید. می‌توانید آن را به‌عنوان پاک‌کننده‌ی پوست، درمان آکنه و مرطوب کردن پوست صورت و دست‌ها استفاده کنید؛ برای این کار 2 یا 3 قطره از عصاره را کف دست بریزید و روی پوست ماساژ دهید. سپس آن را با آب بشویید.

برای استفاده‌ی داخلی، 10 تا 15 قطره از عصاره‌ی هسته‌ی گریپ‌فروت را در نصف لیوان آب بریزید و 2 یا 3 بار در روز بنوشید.

11. نیم (چریش)

نیم یا یاس بنفش هندی آنتی بیوتیک طبیعی دیگری است که به شما معرفی می‌کنیم. نیم به نابودی باکتری‌هایی که باعث ایجاد جوش و کورک می‌شوند کمک می‌کند. برخلاف آنتی‌بیوتیک‌های صنعتی، مقابله‌ی نیم با باکتری‌ها به مقاوم شدن باکتری‌ها منجر نمی‌شود.

نیم به‌دلیلِ خواص آنتی‌باکتریایی خود مانعِ بروز انواع مختلفی از مشکلات دهانی مانند پوسیدگی دندان، پلاک، ورم و التهاب لثه و سایر مشکلات آن می‌شود. برای جلوگیری از عفونت‌های پوستی از محصولات مراقبتی پوستی استفاده کنید که نیم در آنها به‌عنوان یکی از مواد سازنده‌ی اصلی به‌کار رفته باشد.

قرص نیم را می‌توانید برای برطرف کردن مواد سمی جمع‌شده در بدن و انواع انگل‌ها پس از مشورت با پزشک مصرف کنید.

12. میخک

مطابق سنت‌ها از میخک برای درمان‌های دندانی استفاده می‌شده است. امروزه تحقیقات نشان داده است که عصاره‌ی آب میخک ممکن است در برابر بسیاری از باکتری‌ها ازجمله باکتری ای. کولای مفید باشد.

13. خوک طلایی (گلدن سیل)

خواص آنتی‌بیوتیکی خوک طلایی هم برای عفونت‌های موضعی و هم درونی به‌خوبی خود را آشکار می‌کند. خوک طلایی حاوی ماده‌ای به‌نام بربرین (berberine) است که انواع متفاوتی از باکتری را نابود می‌کند، علاوه‌برآن سلول‌های سفید خون را فعال و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.

خوک طلایی معمولا برای رفع مشکلات تنفسی و گوارشی به‌شکلِ چای یا کپسول مصرف می‌شود. علاوه‌براین خوک طلایی می‌تواند با اسهال باکتریایی و عفونت مجاری ادرار مبارزه کند. از خوک طلایی برای مشکلات پوستی نیز استفاده می‌شود و عصاره‌ی خوک طلایی در تحقیقات برای جلوگیری از تخریب بافت ناشی از بیماری زخم عفونی ناشی از استافیلوکوکوس ارئوس مقاوم نسبت‌به متی‌سیلین (MRSA) استفاده شده است.

برای مصرف خارجی، مخلوطی از یک قاشق چای‌خوری پودر خوک طلایی و روغن چند کپسول ویتامین E استفاده کنید و آن را سه مرتبه در روز روی موضع استعمال کنید.

برای مصرف داخلی، پودر خوک طلایی را در یک فنجان آب داغ بریزید و بعد از صاف کردن و وقتی هنوز داغ است بنوشید. این چای را روزی یک‌بار مصرف کنید. نکته‌ی مهم در مصرف داخلی خوک طلایی این است که نباید آن را بیشتر از یکی دو هفته در آنِ واحد استفاده کرد.

اگر دارو مصرف می‌کنید، پیش‌از مصرف خوک طلایی با پزشک مشورت کنید، زیرا این گیاه می‌تواند با داروها تداخل داشته باشد. همچنین بربرین موجود در خوک طلایی که آلکلوئید مهمی در آنتی بیوتیک طبیعی است، برای نوزادان و زنان باردار یا شیرده خطرناک است.

خطرات مصرف آنتی بیوتیک طبیعی

صرف اینکه ماده‌ای طبیعی است آن را بی‌خطر نمی‌کند. میزان و غلظت مواد فعال مکمل‌های آنتی‌بیوتیکی طبیعی در برندهای مختلف متفاوت است. برچسب مکملی را که می‌خرید، به‌دقت مطالعه کنید. همچنین پیش‌از مصرف این مواد با پزشک خود مشورت کنید.

برای مثال هرچند مصرف سیر پخته‌شده معمولا بی‌خطر است، عصاره‌ی سیر خطر خون‌ریزی گوارشی را افزایش می‌دهد. این موضوع برای افرادی که جراحی در پیش دارند یا داروهای ضدانعقاد مصرف می‌کنند خطرناک است. عصاره‌ی سیر همچنین تأثیر داروهای HIV را کم می‌کند.

زمان مناسب برای استفاده از دارو

به‌دلیلِ افزایش مقاومت میکروب‌ها به داروهای آنتی‌بیوتیک، پزشکان باید سعی کنند مگر در مواقع ضروری و مناسب از تجویز این دارو خودداری کنند.

اغلب آنتی‌بیوتیک‌ها در موارد زیر تجویز می‌شوند:

• پیشگیری از گسترش بیماری عفونی؛
• جلوگیری از وخامت یا خطرناک‌شدن بیماری؛
• سرعت بخشیدن به بهبودی جراحت یا بیماری؛
• جلوگیری از پدید آمدن عواقب ناشی از عفونت باکتریایی.

اگر برای فردی آنتی‌بیوتیک تجویز شود، او باید تمام دز دارو را تا تمام شدن دارو و مطابق با دستورالعمل مصرف کند. این موضوع به‌خصوص درمورد افرادی که اگر بیمار شوند با خطر بیشتری رو‌به‌رو هستند، اهمیت پیدا می‌کند:

• جراحی پیش رو دارند؛
• شیمی‌درمانی انجام می‌دهند؛
• دچار HIV مثبت هستند؛
• انسولین مصرف می‌کنند؛
• دچار نارسایی قلبی هستند؛
• سن‌شان بالای 75 سال است؛
• کمتر از 3 روز سن دارند.

وقتی فردی به آنتی‌بیوتیک‌ها آلرژی دارد یا دچار عوارض جانبی می‌شود، می‌تواند در این‌باره با پزشک گفت‌وگو کند

شیرین‌ترین و پرکاربردترین ضرب المثل‌های فارسی و ایرانی (حرف ی) به همراه معنی ضرب المثل، داستان و طرز استفاده، و کاربرد آن در زندگی روزمره

·          یا زنگی زنگ، یا رومی روم

      یا این طرفی یا آن طرفی، دل به دریا زدن، تردید را کنار گذاشتن و بر یک عقیده پا برجا شدن برای انجام کاری.

·          یا نصیب و یا قسمت

      امید و اعتقاد به خدا و قسمت داشتن.

·          یک آشی برات بپزم که یک وجب روش روغن باشه

      خط و نشان کشیدن برای کسی، تهدید کردن.

·          یک بار جستی ملخک، دوبار جستی ملخک، آخر به دستی ملخک

      تذکر و نصیحت به کسی که کار خطرناک و اشتباهی را چندیدن بار تکرار نموده و از آن رهیده باشد و هشدار به اینکه بالاخره گیر می‌افتد.

·          یک تخته‌ش کمه

      دیوانه و کم عقله، مغزش عیب داره.

·          یک تیر و دو نشان

      با انجام یک کار به دو هدف و مقصود رسیدن.

·          یک خوبی می‌مونه یک بدی

      همه چیز می‌گذرد اما یاد و اثر کارهای خوب و بد همیشه برجا خواهد ماند.

·          یک دست صدا ندارد

      به تنهایی نمی‌توان کاری را از پیش برد، موفقیت در سایه اتحاد و همکاری بدست می‌آید.

·          یک دل نه صد دل عاشق شدن

      عشق مفرط، با تمام وجود عاشق و از خود بی‌خود شدن.

·          یک ده آباد به از صد شهر خراب

      یک چیز یا کار درست و حسابی و کامل بهتر از چندین کار جور واجورِ ناقص و بدردنخور می‌باشد.

·          یک دیوانه سنگی به چاه می‌اندازد که صد عاقل نمی‌توانند بیرون بیاورند

      اشاره به خراب شدن و گره خوردن به دست اقراد نادان و بی‌فکر و کم تجربه که باعث دردسر بقیه شده و حتی افراد مجرب هم از اصلاح آن ناتوانند.

·          یک روده راست تو شکمش نیست

      اشاره به آدم دروغگو و پشت هم انداز.

·          یک روزی می‌دهد یک روزی هم می‌گیرد

      دلداری به شکوه کننده و اشاره به لطف و عنایت و حکمت و مصلحت خداوند در دادن و گرفتن چیزی، اینکه باید راضی بود و ناراحت نشد.

·          یک سر داره هزار سودا

      کسی که مشغله و گرفتاری زیادی دارد.

·          یک سوزن به خودت بزن، یک جوالدوز به مردم

      در هنگام عیجب‌جویی و توقع بی‌جا از مردم خود را به جای آن‌ها بگذار و اگر عیوب آن‌ها را بزرگ و بی‌شمار می‌بینی منصف باش و کمی هم به عیوب خودت نگاه کن.

·          یک سیب را که بالا بیندازی هزار چرخ می‌خوره تا پایین بیاد

     نباید زود ناامید و یا حتی بی‌جهت دلخوش و امیدوار شد زیرا روی کارهای روزگار نمی‌توان حساب کرد و معلوم نیست چه پیش خواهد آمد، آینده را نمی‌توان پیش‌بینی کرد و هر لحظه ممکن است وضع عوض شود.

·          یک شبه مهمان، صد ساله دعاگو

      حرف مهمان یا تازه واردی که با بی‌اعتنایی میزبان روبرو شده باشد.

·          یک کلاغ چهل کلاغ

      حرف یا خبری که با دهان به دهان گشتن بزرگ و بزرگتر شده و به حّدی ناباوری برسد.

·          یک گوشش دره یک گوشش دروازه

      بی‌اعتنا و بی‌توجه به حرف یا اندرز دیگران، حرف نشنو و ادب‌ناپذیر.

·          یک لاقبا

      به آدم فقیر و بی‌پول و آس و پاس می‌گویند.

·          یک لب و هزار خنده

        آدم خوش اخلاق و خوش‌رو  .

·          یک لحظه نادانی، یک عمر پشیمانی

      یک آن غفلت و سهل‌انگاری ممکن است به قیمت عمری گرفتاری و ندامت تمتم شود بنابراین باید هوشیار و آگاه بود.

·          یک من رفتم صد من برگشتم

      سر حال و امیدوار به جایی رفتن و با ناامیدی و حقارت و دلِ پُر برگشتن.

·          یک من ماست چقدر کره می‌ده

      خطاب به کسی که بخواهند به او زحمت و رنج به‌دست آوردن مال یا حسن سابقه و نظایر آن را نشان دهند.

·          یک نون بخور صد نون خیر کن

      سفارش شکرگذاری و سپاس به کسی که از خطر یا ضرری بزرگ رهیده باشد.

·          یک نه بگو نُه ماه به دل نکش

      هنگام مواجه شدن با پیشنهاد کار یا برخورد با موقعیتی مشکل و نامساعد و خارج از توان، بهتر است از همان ابتدا با رد کردن و جواب منفی دادن خود را از دام بلا و گرفتاری و دردسر خلاص نمود.

·         یک وقت از سوراخ تو می‌ره، یک وقت از دروازه تو نمی‌ره

      متغیرالحال، دو شخصیته، کسی که هر وقت یک حالت و یک رفتار را در پیش بگیرد.

·         یکه یالقوز

      آدم تنها و مجردی که بی‌کس و کار باشد.

·         یکی به نعل می‌زنه یکی به میخ

      دوپهلو و دوجور حرف زدن، کلام بینابین و ناواضح، مراعات هر دو طرف را کردن و مقصود خود را در لفافه بین نمودن.

·         یکی را تو ده را نمی‌دادند سراغ خانه کد خدا را می‌گرفت

      اشاره به کسی که اصل وجودش زجرآور بوده و قبولش ندارند و تقاضا و توقع بی‌جا نیز داشته باشد.

·         یکی کمه، دوتا غمه، سه تا که شد خاطر جَمعه

      عقیده‌ای خرافی مبنی بر اینکه: هیچ دویی نیست که سه نشود.

·         یکی یک دونه خلو دیوونه

      بعضی‌ها معتقدند تک فرزندها به دلیل لوس و از خود راضی بودن، عقل و رفتار چندان منطقی و درست حسابی و قابل قبولی ندارند.

گردآوری: مجله اینترنتی ستاره

شیرین‌ترین و پرکاربردترین ضرب المثل‌های فارسی و ایرانی (حرف ه) به همراه معنی ضرب المثل، داستان و طرز استفاده، و کاربرد آن در زندگی روزمره

·          هارت و پورت

      سرو صدا و شلوغ‌بازی و بزرگ‌نمایی بیخودی برای زهر چشم گرفتن و ترساندن و یا جلب توجه و...

·          هر آن کس که دندان دهد نان دهد

      اشاره به روزی‌رسان بودن خالق، و اینکه خدا وقتی فرزندی عطا می‌کند روزی‌اش را هم می‌دهد و کسی را لنگ نمی‌گذارد.

·          هر جای دزد زده تا چهل روز اَمنه

      خطاب به دزد زده‌ای که از دوباره آمدن دزد نگران باشد، یا کسی که از تجدید منازغه و شر و خطر بترسد.

·          هر چه از دوست رسد نیکوست

      هر چیز حتی کم و اندک که از طرف دوست باشد چون با یاد و محبت و علاقه او عجین و همراه است دلنشین و ارزشمند می‌باشد.

·          هر چه باداباد

      دل به دریا زدن و به خدا توکل کردن در انجام کاری.

·          هر چه بگندد نمکش می‌زنند، وای به روزی که بگندد نمک

      وقتی که خودِ مودعی، مصلح و یا نصیحت‌گو خطاکار و خلاف‌کار از آب در آید، دیگر نمی‌توان از بقیه توقعی داشت و جلوی کارهای زشت آن‌ها را گرفت.

·          هر چه پیش آید خوش آید

     هر چه مقّدر شده باشد خوب و به صلاح است و باید به آن راضی شد.

·          هر چه را منع کردم بر سرم آمد

      از هر که و هر چه عیب گرفتم به آن دچار شدم، اشاره به تنبیه روزگار.

·          هر چه رشته بودم پنبه شد

      همه تلاش‌ها و زحمات و امیدها ضایع شد و از بین رفت، بی‌حاصل و بی‌نتیجه ماندن و به هدر رفتن سعی و کوشش.

·          هر چه کنی به خود کنی، گر همه نیک و بد کنی

      انسان هر کار خوب یا بدی را انجام می‌دهد نتیجه آن عاید خودش خواهد شد و به خودش بر می‌گردد.

·          هر چه می‌خواهد دل تنگت بگو

      خطاب به کسی که برای گفتن چیزی تردید دارد می‌آورد صرف امور بیهوده یا خوش‌گذرانی کرده و دوراندیش و آینده‌نگر نیست.

·          هر رفتی آمدی دارد

      ارتباط و رفت و آمد باید متقابل باشد.

·          هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد

      سفارش به گفتن حرف به جا و به موقع، هر حرفی را همه جا نمی‌توان زد، بلکه باید مطابق وضع و حال افراد و مکان سخن گفت.

·          هر سخن کز دل برآید لاجرم بر دل نشیند

     کلام بی‌ریا، بی‌تکلّف و صمیمی که از اعماق وجود بر زبان آید تأثیر خاصی روی شنونده گذاشته و بر دلش می‌نشیند.

·          هر سربالایی سرازیری داره

      پس از هر رنج و سختی، راحتی و آسایش وجود دارد.

·          هر سری یک عقلی داره

      هرکسی دارای یک فکر و ایده است، هر کس یک‌ جور می‌سنجد و یک چیزی به عقلش می‌رسد. برای تشویق به امر مشاوره می‌گویند.

·          هر کس آب قلبش را می‌خورد

      هر کس مطابق نیت و طینتش برایش پیش آمده و خدا به همان اندازه عطایش می‌کند.

·          هر کس تنها به قاضی رود، راضی برگردد

      چرا که مدعی و معترضی وجود ندارد و همه چیز یک ‌طرفه و به نفع اوست.

·          هر کسی را به هر کاری ساختند، مهر آن را در دلش انداختند

      هیچ‌کس همه کارها از دستش بر نمی‌آید و هر کس برای کاری استعداد و آمادگی داشته و علاقه نشان می‌دهد، بنابراین به سوی آن جذب شده و مطمئناً در آن کار موفق هم خواهد شد.

·          هر که بامش بیش برفش بیشتر

      هر چه پول و ثروت زیادتر و زندگی وسیع‌تر باشد، دردسر و گرفتاری بیشتری هم دارد.

·          هرکه طاووس خواهد جور هندوستان کشد

      برای رسیدن به مقصود و به دست‌ آوردن چیزی باید رنج و سختی کشید و مصائب و مشکلات موجود را به جان خرید و تحمل کرد.

·          هر کی به فکر خویشه، کویه به فکر ریشه

      نباید به دیگران امیدوار و متکی بود زیرا هر کس در فکر گذراندن امورات خود و رسیدن به مقصود خود است.

·          هر کی خربزه می‌خوره، پای لرزش هم می‌نشینه

      هر کس به کار خطرناک و اشتباه دست می‌زند باید ضرر و خسارت و ناراحتی‌اش را هم تحمل کند.

·          هر کی خوابه روزیش به آبه

      آدم تنبل و بیکاره و کسی که تن به کار و زحمت نمی‌دهد به جایی هم نمی‌رسد و نباید توقع خیر و مزد هم داشته باشد.

·          هر که گوش می‌خواد گوشوارشم باید بخواد

      تحمیل کردن نزدیکان و متعلقان به طرف مقابل در معنی: هر که کسی را خواهد ناچار باید اقارب و متعلقات آن را هم بخواهد و تحمل کند.

 ·            4هر کی هر کی

      آشفتگی و هرج و مرج، کسی به کسی نبودن.

·          هر گردویی گرده، لما هر گردی گردو نیست

      دو چیز متفاوت را به خاطر شباهت ظاهری‌شان نباید یکسان و مثل هم دانست.

·          هر گلی یک بویی داره

      هر کسی یا هر چیزی یک جور خصلت و ویژگی دراد، دو چیز یا دو کس یک جور نمی‌شوند و هر کدام خصوصیات مخصوص به خود را دارد.

·          هشتش گرو نهش است

      فقیر و بی‌چیز، کسی که از لحاظ مالی در زندگی لنگ بوده و به سختی روزگار بگذراند.

·          هفت تا دختر کور و کچل داشته باشه یک شبه شوهر می‌ده

      اشاره به آدم زبل و زبان‌باز و شارلاتان.

·          هفت تا جون داره

      کسی که از خطرات متعدد و از مرگ جان بدر برده باشد.

·          هفت ماهه به دنیا آمده

      اشاره به آدم عجول و بی‌صبر و قرار که در هر کاری عجله و شتاب داشته باشد.

·          هلو برو تو گلو

      کسی که راحت و بی‌دردسر به خواستة خود برسد و یا هر چیزی را راحت و شسته رُفته بخواهد.

·          هم از توبره می‌خوره هم از آخور

      آدم رند و زرنگی که در کار یا معامله و یا موقعیتی از هر طرف به سود خود حرف زده و حساب کند.

·          همان آشی و همان کاسه

      وضعیتی که دوباره مثل قبل و کمافی‌السابق شده و هیچ فرقی نکرده باشد.

·          هم خدا را می‌خواهد هم خرما را

      همة منافع و مزایا را با هم و یکجا خواستن.

·          همسایه‌ها یاری کنید تا من شوهر درای کنم

      طعنه به آدم تنبل یا بی‌دست و پا که از عهده انجام کارش بر نیامده و از این و آن کمک بخواهد.

·          هم فاله هم تماشا

      کاری که از دو جنبه فایده و بهره داشته باشد.

·          همه را برق می‌گیره ما را چراغ نفتی

      گله از بدشانسی توسط کسی چیز غیر دلخواه مثل کار، شریک و... نصیبش شده باشد.

·          همه کاسه کوزه‌ها سر کسی شکستن

      هنگامی ‌که همه تقصیرها به گردن کسی که مقصر نیست بیفتد.

·          همه می‌ترقّند، ما وا می‌ترقّیم

      همه پیشرفت و ترقّی می‌کنند ما پس رفت ر عقب‌گرد می‌کنیم. همه از پائین به بالا می‌ترقّند، ما از بالا به پائین می‌ترقّیم.

·          همیشه شعبون، یک بار هم رمضون

      همیشه به دلخواه و به حرف تو یک مرتبه هم حرف من.

·          هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

      تعریف و تمجید بی‌جا و فراتر از واقعبت از کسی.

·          هنر نزد ایرانیان است و بس

      قدمت فرهنگ و هنر ایرانی به هزاران سال قبل می‌رسد و همیشه ایرانیان در علم و هنر و اکثر زمینه‌ها سرآمد ملت‌های دیگر بوده و هستند.

·          هنوز آب کفنش خشک نشده

      مرده‌ای که هنوز مراسم فوتش برگزار نشده ورّاث بر سر ارث و میراثش به جان هم افتاده باشند.

·          هنوز دهنش بوی شیر می‌ده

      هنوز بچه و خام بی‌تجربه است، اشاره به کسی که برای کاری هنوز آمادگی و شرایط لازم را نداشته و انجام آن برایش زود باشد.

·          هوا پس بودن

      اوضاع خطرناک و نامناسب.

·          هوای کسی را داشتن

      مواظب و مراقب و متوجه کسی بودن.

·          هیچ بقالی نمی‌گه ماستم ترشه

      هیچ‌کس عیب و ایراد و بدی خود و یا متعلقات خود را نمی‌گوید.

·          هیچ گرونی بی‌حکمت نیست، هیچ ارزونی بی‌علت

      بالاخره هر چیز گران‌قیمت دارای مزایایی نسبت به جنس ارزان می‌باشد و بر روی هر چیز به قدر و قیمت و ارزشش کار شده بنابراین جنس ارزان بی‌عیب و علت نیست.

·         هیزم تر به کسی فروختن

      به کسی بدی کردن.

·         هردمبیل

      آشفته و بی‌سر و سامان، درهم و برهم و بی‌نظم و قانون.

گردآوری: مجله اینترنتی ستاره

شیرین‌ترین و پرکاربردترین ضرب المثل‌های فارسی و ایرانی (حرف ن) به همراه معنی ضرب المثل، داستان و طرز استفاده، و کاربرد آن در زندگی روزمره

·          نابرده رنج گنج میّسر نمی‌شود

      بدون زحمت چیزی عاید نمی‌شود.

·          ناخن خشک

      خسیس، تنگ‌نظر.

·          نازکش داری ناز کن، نداری پاتو رو به قبله دراز کن

      حسرت کسی را خوردن که مورد مهر و عنایت بی‌حد قرار گرفته است.

·          نان به نرخ روز خوردن

      مطابق با اوضاع و شرایط پیش رفتن. تغییر موضع و موقعیت با شرایط روز.

·          نان به هم قرض دادن

      دو نفر که به خاطر عمل متقابل و با چشم داشت و توقع تلافی و یکدیگر خدمت کرده و به نفع هم کار کنند.

·          نان در خون زدن و خوردن

      وصف تیره‌روزی و اندازه و ملال فراوان.

·          نان کسی را آجر کردن

      کسی را بیکار کردن، نان کسی را بریدن و جلوی روزی‌اش را گرفتن، قطع کردن روزی و درآمد کسی.

·          نان کور

      چشم و دل گرسنه و تنگ‌نظر، خسیس و بی‌خیر.

·          نتق نکشیدن

      دم بر نیاوردن از روی ترس و تهدید کسی.

·          نخود هر آش

      به کسی می‌گویند که خود را در هر کاری دخالت می‌دهد و اظهارنظر می‌کند.

·          نخورده‌ایم نان گندم اما دیده‌ایم دست مردم

      اگر چیزی بهره‌مند نبوده‌ایم و آن را نداشتیم و خود تجربه نکرده‌ایم اما از آن می‌دانیم و با آن آشنا هستیم.

·          نردبان پله پله

      پیشرفت و ترقی و اصولاً موفقیت در هر کاری کم‌کم و به تدریج حاصل می‌شود نه یک‌‌شبه و ناگهانی.

·          نرود میخ آهنین در سنگ

      کار نشدنی و محال، کسی را می‌گویند که حرف یا نصیحت در گوش یا مغزش فرو نمی‌رود و همچنان به کار خود ادامه می‌دهد.

·          نزده می‌رقصه

      خود به خود اهل کار نادرستی بودن و احتیاجی به بهانه یا مساعد بودن زمینه نداشتن.

·          نشسته لب گود می‌گه لنگش کن

      کسی که در موقعیت و موضوع راحت و بی‌دردسر قرار داشته و به طرف مقابل تکلیف یا پیشنهاد انجام کاری سخت می‌کند.

·          نفسش از جای گرم در می‌آید

      آدم راحت و بی‌خیالی که از حال و گرفتاری دیگری خبر نداشته و بر او خرده می‌گیرد یا پیشنهاد نا به جا می‌دهد.

·          نفسش حَقّه

      انسان با تقوی و درویش مسلکی که کلامش دلنشین و آرامش‌بخش و دعایش در حق گیرا و سریع الاستجابه باشد.

·          نفوس بد زدن

      پیش‌بینی کردن به بدی و شر یا غم و ناامیدی.

·          نقره داغ کردن

      تنبیه پولی کردن، جریمه و گوشمالی به طریقه نقدی و مالی.

·          نقل مجلس

      حرف یا موضوعی خاصی که وِرد زبان‌ها بوده و در همه جا و همه کس از آن صحبت می‌شود.

·          نکرده کار را نبر به کار

      شخصی بی‌تجربه و بی‌اطلاع را نباید وارد کار کرده و کار را سپرد.

·          نم پس ندادن

      در دو معنی:

          1- خساست، کسی که از طرف او چیزی به دیگران (مادی و معنوی) نرسد.

        2- رازداری، کسی که حرف دل خود را نمی‌زند و چیزی بروز نمی‌دهد.

·          نمردیم و دیدیم

      تعجب یا خوشحالی از برآورده شدن آرزویی و انجام شدن کاری که توقع انجامش نمی‌رفت.

·          نمک به حرام

      قدر ناشناس، بی‌چشم رو.

·          نمک به زخم پاشیدن

      غم و ناراحتی کسی را تشدید و یا خاطره آن را زنده کردن.

·          نمک را خوردن و نمک‌دان را شکستن

      بی‌چشم و رویی، ناسپاس و نمک نشناسی.

·          ننه! سنگ نیم منه

      جواب بچه بهانه‌گیر را با ننه (مامان) گفتن بی‌امان خواهش و بهانه داشته باشد و اشاره به اینکه: مادر عاشق با گذشت است که همیشه در مقابل آزار و اذیت یا کوتاهی و نادانی فرزندش گذشت کرده و نیم من می‌شود.

·          نوبرش را آورده

      خطاب به کسی که برای انجام کاری منّت گذارده و یا به چیزی نازیده و پز پدهد، چنانکه گویی آن کار فقط از او بر می‌آمده و با آن چیز را فقط او دارد.

·          نو دیده، قبا دیده

      اشاره به آدم بی‌ظرفیت و ندید بدیدی که تازه به مال و منال رسیده باشد.و با خود نمایی هر چه را به رخ این و آن بکشد.

نوش‌دارو پس از مرگ سهراب

      چاره‌جویی و علاج واقعه بعد از وقوع، کار یا کمکی که در زمان لازم انجام نشده و پس از اینکه کار از کار گذشت در صدد کمک و اصلاح بر آیند.

·          نوکر بی‌جیره مواجب

      کسی که خدمت مفت و بدون مزد بکند.

·          نوکه اومد به بازار، کهنه می‌شه دل آزار

      معمولاً با روی کار آمدن هر چیز نو و تازه، چیز قدیمی مورد کم توجهی و بی‌مهری قرار گرفته و از قدر و منزلش کاسته می‌شود.

·          نونش تو روغنه

      کسی که کار و بار و وضع مالی خوب و روبراهی دارد.

·          نه به آن شوری شور، نه به این بی‌نمکی

      هر چیزی باید متعادل باشد، افراط و تفریط درست نیست.

·          نه به داره نه به باره

      اشاره به قطعی و حتمی نبودن کاری.

·          نه بیل و سه پایه، پلو می‌خوره تو سایه

      اشاره به آدم خوش شانسی که بدون تحمل رنج و زحمت و دردسر زندگی‌اش هم بهتر از دیگران باشد.

·          نه چک زدیم نه چونه، عروس اومد تو خونه

      بدون رنج و زحمت صاحب چیزی شدن و به هدف رسیدن.

·          نه خود خورد نه کس دهد، گنده کند به سگ دهد

      خسیسی که مالش را نه برای خود خرج کند و نه به دیگران ببخشد بالاخره به طریقی مالش به هدر خواهد رفت.

·          نه راه پس داره نه راه پیش

      کسی که در بن‌بست و مشکلی لاینحل قرار گرفته و هیچ چاره‌ای نداشته باشد، گیر کردن بر سر دو راهی و بلاتکلیف ماندن.

·          نه سیخ بسوزه نه کباب

      در کاری بهترین و متعادل‌ترین روش را پیش گرفتن، به طوری که هیچکدام از دو طرف ضرری وارد نیاید.

·          نه قم خوبه نه کاشون، لعنت به هر دوتاشون

      اشاره مزاح‌گونه به بعضی خصلت‌های نه چندان خوب مردم این دو شهر (صد البته که در همه جا آدم‌های خوب و بد وجود دارند).

·          نه گذاشت نه ورداشت

      ناگهان و بدون مقدمه و صریح و بی‌ملاحظه حرف نادرست و نامربوطی را به طرف مقابل گفتن.

·          نیش عقرب نه از ره‌کین است، اقتضای طبیعتش این است

      کسی یا چیزی که ذاتی و بی‌غرض و بدون اختیار آزار دهنده و ناراحت کننده و مشکل آفرین و در ضمن تغییر ناپذیر باشد.

گردآوری: مجله اینترنتی ستاره

1-در هیچ شرایطی به دیگری نمی­گوید: شما اشتباه می­کنید؛

2-بلکه می­گوید: دیدگاه های ما متفاوت است، بحث کنیم؛

3-همه شهروندان، حق انسانی و قانونی اظهارنظر دارند؛

4-ولی تصمیم­ سازی و تصمیم ­گیری تابع اظهار نظر تخصصی است؛

5-برای رسیدن به یک نظر و دیدگاه، بسیار می­ پرسد و مطالعه می­کند؛

6-عموماً نمی­گوید: نظر من درست است؛

7-دیگران برای اظهارنظر نزد او، احساس امنیت می­کنند؛

8-نگرانِ پذیرفته شدن افکارش نیست؛

9-با اطلاعات و استدلال جدید، حاضر است دیدگاهش را تغییر دهد؛

10-بسیار تلاش می­کند تا دیدگاههای متفاوت از خود را درک کند و خود را جای حامیان آنها بگذارد؛

11-معتقد است سوابق خانوادگی، محیط رشد و شرایط اجتماعی- اقتصادی در شکل­ گیری دیدگاههای افراد، تعیین کننده است؛

12-پشتِ سر فردی که نسبت به او دیدگاههای متفاوت دارد، غیبت نمی­کند؛

13-متناسب با مخاطب و حضار، دیدگاه خود را تغییر نمی­دهد؛

14-چون برای شکل­ گیری نظرات خود زحمت می­کشد، عموماً از ثبات فکری (Consistency) برخوردار است؛

15-دیدگاه افراد را در قالبِ (Context) بزرگترِ منافع و مصالح آنها هم ارزیابی می­کند؛

16-از به کارگیری الفاظ تند، افراطی و غیرمحترمانه پرهیز می­کند؛

        17-آرام صحبت می­کند؛

18-در بحث، برخود تسلّط رفتاری دارد؛

19-اگر به او حمله فکری شود، عصبانی نمی­شود بلکه به رفتارِ استدلالی خود ادامه می­دهد؛

20-تواضع فکری او، مصنوعی نیست؛

21-به فکر، اندیشه و دیدگاه، فرآیندی و تکاملی می­نگرد؛

22-اگر به ابعادِ یک دیدگاه مطمئن نباشد، سکوت می­کند؛

23-وقتی فردی دیدگاه خود را  بیان می­کند، با دقت به نظرات او گوش می­کند؛

24-حتی اگر با دیدگاه دیگری در تناقض بود، از او فاصله نمی­گیرد؛

25-از واژگان نسبی فراوان استفاده می­کند: شاید، ممکن است، احتمال دارد، تصور می­کنم؛

26-معتقد است بین دموکرات بودن و اعتمادِ به نفس رابطه مستقیمی وجود دارد؛

27-بعضاً می­گوید: نظری ندارم. به اندازه کافی مطالعه ندارم؛

28-نسبت به دیدگاه خود تعصب ندارد. حاضر است دیدگاه های او در معرض محک قرار گیرند؛

29-اگر می­گوید: از نظرات شما استفاده می­کنیم، از بابِ عوام فریبی و نمایش نیست؛

30-مهم ­ترین مبارزه او در زندگی، مبارزه با غرور فکری است.

وقتی مشکلات روی هم انباشته می­شوند، بعضی به واژه و مفهوم دموکراسی متوسل می­شوند و تحقق آن را به عنوان راه­ حل مطرح می­کنند. البته اگر نروژ، سوئد، دانمارک و آلمان نمونه ­های دموکراتیک تلقی شوند، این قضاوت منطقی است. اما آیا افراد می­دانند دموکراتیک شدن چه فرایندها، اصول و تمرین­ های سختی در بر دارد؟ این افراد چقدر متون و ادبیات دموکراسی را خوانده ­اند و بر آنها مسلط هستند؟ تا چه میزان با تاریخ این کشورها با دقت و جزییات آشنایی دارند؟

اگر خروج از قرون وسطی و تحولات جدی دوره رنسانس را حدود 1500 میلادی در نظر بگیریم، چه میزان متون و ادبیات در این 520 سال برای تحقق، تکامل و اصلاح دموکراسی تولید شده است؟ هزاران فیلسوف، اقتصاددان، جامعه شناس، عالم علم سیاست، روان شناس و دانشمند علوم در کنار هم و با اصلاح اندیشه­ های یکدیگر، متون نوشته­ اند و اثر گذاشته ­اند تا آنکه امروز، وزیر دانمارکی به عنوان یک قرارداد اجتماعی و بدون آنکه هزینه ­ای بر بودجه عمومی کشور تحمیل کند، با دوچرخه به محل کار خود می­رود. متون امروزی هابرماسِ آلمانی، صورتِ آخِر چندین قرن نوشته و فکر از ژان بُدن (1596-1530) تا ماکس وبر (1920-1864) است.

در نهایت، دموکراسی نتیج? همکاری کسانی است که فکر می­کنند، حال این فکر کردن برای فلسفه باشد یا کارآفرینی؛ برای قانون پذیری باشد یا تولید ثروت؛ برای افزایش امنیت ملّی باشد یا حفاظت از محیط زیست؛ برای ارتقای کارآمدی در آموزشِ دبستانی باشد یا ارتقای ایمنی خودرو؛ برای اصلاح نظام بانکداری باشد یا تشویق شهروندان برای عبور از خطوط عابر پیاده. این حسِ اجتماعی و جزیی از جمع بودن و کار مثبت برای جمع کردن، مبنای روانی و فلسفی دموکراسی است. جمعی تصمیم گرفتن، با اکثریت تصمیم گرفتن، به فکر منافع و مصلحت عامه بودن و جلوگیری حقوقی از انحصار و عدم شفافیت، نتیجه­ ی چند قرن کار فکری است. هرچند کتابخانه ­ها و دانشگاه­ هایی که قرن­هاست به وجود آمده ­اند بنیان این زحمات فکری است ولی شخص علاقمند نیز می­تواند ماه­ ها در موزه­ های لندن، برلین، پاریس، فلورانس، وین، مادرید، ونیز، استکهلم و رم، وقت کیفی بگذارد تا تاریخِ اندیشه و سیرِ انباشتی و تکاملی هزاران نفر را مشاهده کند. بنظر می­رسد حدود 5000 کتاب در پنج قرن اخیر به صورت تکمیل کننده یکدیگر در فلسفه، اقتصاد، سیاست، علم و جامعه شناسی نوشته شده است تا اینکه خانم مرکل صدر اعظم آلمان قبول کند هر تصمیم او باید با افکار عمومی در آلمان هماهنگ باشد و او خودش باید، خرید منزلش را انجام دهد.

دموکراسی قرص مُسکّن نیست، بلکه باور است: باوری که در اعماق وجودی انسان­ها ریشه دوانده است. دموکراسی صرفاً میزگرد، سخنرانی و راه­پیمایی نیست بلکه باورهای ناخودآگاهِ نخبگان سیاسی و فکری یک جامعه است که طی سال­ها و در یک نظام آموزشی مشترک، آنها را درونی (Internalize) کرده ­اند. اگر مجموعه­ ی حاکمیت یک کشور، متون مشترکی نخوانده باشند، به باورهای مشترک نیز دست نخواهند یافت. دلیل اصلی اینکه اروپا و آمریکا به راحتی به توافق دست می ­یابند، متون مشترک فلسفی و اقتصادی است که خوانده ­اند. طبیعی است وقتی نخبگان یک کشور از رشته­ های مختلف با ادبیات متنوع دور هم جمع شوند نمی­توانند به اشتراک نظر برسند و هر فرد، کار خود را انجام می­دهد و برآیند این کارها، حداقل ناهماهنگی و حداکثر هرج و مرج خواهد بود. در شرایطی دو یا چند نفر می­توانند هماهنگ باشند، قابل پیش ­بینی باشند و باهم کارها را پیش ببرند که از یک فرهنگ استنباطی مشترک برخوردار باشند. آیا فردی می­تواند ادعا کند که دموکراسی را می­شناسد ولی کتاب قرارداد اجتماعی ژان ژاک روسو را (نه خودش) بلکه سر کلاس و با استاد نخوانده است؟  ادبیات مربوط به دموکراسی را باید ده ­ها بار خواند و بحث کرد تا بتدریج متوجه شد. ناهماهنگی و ناکارآمدی ریشه در ازهم­ گسیختگی فکری دارد. وقتی ده­ ها مدیر و تصمیم­ گیرنده با ده­ ها سابق? فکری و مطالعاتی و گرفتن مدرک در حین کار دور هم جمع شوند، هریک نوعی استنباط شخصی از مفاهیم حکمرانی و مدیریت خواهند داشت و نتیجه کار آنها نمی­تواند مبتنی بر دقت، کارآمدی و انباشت پیشرفت­ها باشد. اگر مجموع? نخبگان سیاسی یک کشور ادبیات و متون مشترک فلسفی و اقتصادی و سیاسی نخوانده باشند، نمی­توان در انتظارِ برآیندِ کارآمدِ عملکردِ آنها نشست.

دموکراسی را دست­کم گرفته ­ایم؛ کما اینکه در دوره قاجار نیز، نویسندگانی تصور می­کردند با چند کتاب و گردهمایی می­توانند حکومت قانون بنا کنند. کلید دموکراسی در نوع ارتباطی است که میان افراد فکری، نوآور، باهوش و توانا وجود دارد. کافی است خاطرات علینقی عالیخانی، وزیر اقتصاد ایران در ده? 1340 را بخوانید تا ببینید سیستم و جامعه با افراد توانا چه نوع رفتارِ بدی می­کند. دستیابی به توافق، تفاهم، هماهنگی، اجماع، قاعده­ مندی، سیستم داشتن و قابل پیش­بینی بودن بسیار کار دشواری است. خاورمیانه راه طولانی دارد تا از دایر? اطاعت به فضاهای مشترک فکری، استنباطی و کارکردی برسد. یک دلیل اینکه وزیر خارجه کانادا فرصت می­کند با تک تک بازماندگان سانح? هوایی ملاقات حضوری کند به این خاطر است که سیاست خارجی کانادا یک سیستم است و مرتب کار می­کند و وزیر خارجه فرصت دارد تا این کار را انجام دهد. اگر سیاست خارجی کانادا به دلیل ناهماهنگی ­ها، سوء استنباط ­ها، خودخواهی­ ها و انحصارها، هر نیم ­روز یک بحران داشت، چنین اهتمامی صورت نمی­پذیرفت. توافق فکریِ جمعی است که باعث می­شود مسئولین اجرایی در اروپا ساعت پنج عصر به بعد به زندگی خصوصی خود بپردازند تا آنکه تا ساعت دوازده شب در جلسات باشند.

اگر جایی به دنبال دموکراسی می­گردیم، مکان آن در مدارهای نخبگان فکری و سیاسی یک کشور است که چه نوع تعاملی با یکدیگر دارند و اصولاً با فکر و اندیشه چگونه برخورد می­کنند: تبعی یا تکاملی؟ چینی­ ها به تدریج از حالت تبعی به تکاملی حرکت کرده­ اند، هرچند راه طولانی در پیش دارند. اگر دایر? نخبگان سیاسی یک کشور چنین انتقالی را در جهان امروز و با پیچیدگی­­ های تصمیم­ گیری امروز، تجربه نکنند، مرتب اشتباه خواهند کرد و اشتباهات بر روی هم انباشته خواهند شد. لیبی، عراق، ونزوئلا و کره شمالی نمونه­ هایی از این وضعیت هستند. با انباشته شدن اشتباهات و خطاهای محاسباتی به دلیل فقدان ساختار الیت (Elite) در یک کشور، یا خارجی در نهایت مسلط می شود و یا به زنگ ­زدگی (Corrosion) نظام مدیریتی می ­انجامد. در دموکراسی­ ها هم، اشتباه می­شود، ولی اشتباهِ جمع است که بسیار راحت­تر اصلاح می­شود و تکرار نمی­شود. اگر پهلوی دوم در رابطه با دموکراسی، متونی را خوانده بود و درونی کرده بود، به شهروندان کشور خود نمی­گفت که اگر فردی راه او را نمی­پسندد می­تواند گذرنامه خود را مجانی گرفته و از کشور مهاجرت کند.

بیش از  500 سال هزاران نفر زحمت کشیده ­اند تا مانع از این ویژگی­ ها شوند: خود بزرگ پنداری، خود درست پنداری، خود برتر پنداری. همچنین ساختاری ساخته ­اند تا این ویژگی ­ها عمومی شوند: مشورت کردن، یادگیری، هماهنگی، باهم تصمیم گرفتن، سیستم ساختن، قابل اتکا بودن، به افراد توانا میدان دادن، احترام به تفاو ت­های فکری، به رسمیت شناختن تفاوت­های فکری.

فهم دموکراسی و عمل دموکراتیک بسیار کار مشکلی است. از کسانی که حداقل 500 کتاب از نویسندگان پنج قرن اخیر نخوانده ­اند، به زبان­ های خارجی مسلط نیستند،

دانشگاه نرفته ­اند و استاد ندیده ­اند و تمرین تفاهم و تعامل نکرده ­اند، طبعاً نباید انتظار دموکراتیک بودن را داشت. این مفاهیم، معانی عمیق تاریخی دارند. وضع ما طبیعی است. تا زمانی که متون نخوانیم، به توافق و اجماع نرسیم، با هم تصمیم نگیریم، برای افراد توانا جا باز نکنیم و به اندیشه­ های گوناگون احترام نگذاریم، همچنان در سعی و خطاها، بقا خواهیم داشت. سرنوشتِ ملت­ها در گروی افکاِر اکثریتِ آنها است. دموکراسی سال­ها تمرین می­خواهد.

منبع : دکتر محمود سریع القلم 

§ Did you know the movie "Wayne"s World" was filmed in two weeks

§ Did you know the Amazon rainforest produces half the world"s oxygen supply

§ Did you know a group of frogs is called an army

§ Did you know a group of rhinos is called a crash

§ Did you know a group of kangaroos is called a mob

§ Did you know a group of whales is called a pod

§ Did you know a group of geese is called a gaggle

§ Did you know a group of owls is called a parliament

§ Did you know the first sailing boats were built in Egypt

§ Did you know Brazil is named after a tree

§ Did you know Brazil covers 50% of the South American continent

§ Did you know Brazil borders every country in South America except Chile and Ecuador

§ Did you know Hilton was the first international hotel chain

§ Did you know the brand Nokia is named after a place in Southern Finland

§ Did you know Monopoly is the most played board game in the world

§ Did you know 96% of candles sold are purchased by women

§ Did you know 42% of men and women 25% don’t wash their hands after using a public toilet

§ Did you know if you filled a matchbox with gold it could be flattened into a sheet the size of a tennis court

§ Did you know Jamaica has 120 rivers

§ Did you know the only animals that purr are cats