تقریبا همه‌ی ما تلگرام را می‌شناسیم. این اپلیکیشن پیام‌رسان محبوب که میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان دارد، توانسته است با موفقیت، همه‌ی رقیبانش را پشت‌ سر بگذارد. بنیان‌گذار تلگرام پاول دورف (Pavel Durov) است که داستان زندگی‌اش درست مانند داستان موفقیت تلگرام بسیار جالب و شنیدنی است. اگر می‌خواهید راز موفقیت پاول دورف و تلگرام را بدانید، این مطلب را تا انتها بخوانید.

زاکربرگِ روسیه

پاول دورف 34ساله که از او به‌عنوان «زاکربرگِ روسیه» یاد می‌کنند، کارآفرین اهل سنت‌پترزبورگ و مؤسس بزرگ‌ترین شبکه‌ی اجتماعی روسیه به‌نام ویکونتاکت (Vkontakte) است. دورف این شبکه را بیش از یک دهه پیش (در سال 2006) در زادگاهش راه‌اندازی کرد و امروز این شبکه‌ی اجتماعی بالغ بر 350میلیون کاربر دارد. ویکونتاکت در زبان روسی به‌معنای «در ارتباط با…» است.

هدف بزرگ پاول دورف

یکی از بزرگ‌ترین اهداف دورف از همان ابتدا «حفظ امنیت حریم خصوصی کاربران شبکه‌ی اجتماعی» بود. به‌دلیل همین اعتقاد، دولت روسیه با او مشکل دارد. دورف یکی از سرسخت‌ترین منتقدان ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه است. با اینکه وضعیت دورف فرقی با تبعید ندارد، اما این موضوع هرگز او را متوقف نکرده است و همچنان مانند خاری در چشم دولت روسیه است. هنگامی‌که دورف 31ساله بود، شایعاتی مبنی‌بر حضور او در مراسم افتتاحیه‌ی انجمن اقتصاد اینترنتی مسکو پخش شد، اما او هرگز در این مراسم شرکت نکرد. واقعیت این بود که دورف دیگر نمی‌خواست تصویرش با روسیه ارتباط داشته باشد.

مشکلات دورف و خروج اجباری از کشور

امنیت و به‌دنبال آن موفقیت بیش‌ازحد ویکونتاکت سبب شد تا مشکلات زیادی برای دورف به‌وجود بیاید. دولت روسیه می‌دانست که شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در اعتراضات پروتستان‌های اوکراینی دارند. بنابراین از دورف خواستند که با آنها همکاری کند و اطلاعات مربوط به رهبران جنبش اوکراین را (که از ویکونتاکت برای ارتباط با یکدیگر استفاده می‌کردند) جمع‌آوری کند و به آنها تحویل دهد. اما دورف که مخالف سرسخت این کار بود، در پاسخ به آنها عکس یک سگ در لباس چرم را درحالی‌که زبانش را از دهان بیرون انداخته بود، در شبکه‌ی اجتماعی خود به‌اشتراک گذاشت. این شیطنت او سبب شد که به‌تدریج کنترل ویکونتاکت را به‌دلیل وجود سرمایه‌گذاران و شرکت‌های وابسته به کرملین در آن از دست بدهد. همین امر به او آموخت که تجربه‌ی ویکونتاکت را در تلگرام تکرار نکند.

اما ماجرا به همین‌جا ختم نشد. در سال 2013، پاول دورف را متهم کردند که با اتومبیل، یک افسر پلیس را در مسکو هدف قرار داده و او را زخمی کرده است. دورف درخواست پلیس برای بازجویی را رد کرد و این اتهامات را بی‌اساس خواند. درواقع او اصلا رانندگی بلد نبود!

چند روز بعد از آن، به دفتر ویکونتاکت حمله شد، اما دورف و برخی از کارمندان وفادار او دیگر در آنجا نبودند. در همان زمان که سرمایه‌گذاران ویکونتاکت به‌دنبال او و گروهش همه‌جا را زیرورو می‌کردند، دورف یک انیمیشن کوتاه (GIF) در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد که در آن جاستین تیمبرلیک (در نقش شون پارکر) با دستش علامت «زهی خیال باطل» را نشان می‌داد!

درنهایت تمام این مشکلات دورف را مجبور به خروج از کشور کرد. او پس از این خروج اجباری، با 260میلیون دلاری که همراهش بود، تصمیم گرفت که یک شبکه‌ی اجتماعی در خارج از کشور راه‌اندازی کند. او از این پول به‌خوبی استفاده کرد و یک اپلیکیشن پیام‌رسان طراحی کرد که بیشترین تأکید آن بر رمزگذاری و امنیت بود. این اپلیکیشن پیام‌رسان همان تلگرام محبوب است.

تلگرام

پاول دورف بدون اطلاع مقامات و سرمایه‌گذارانِ ویکونتاکت، توانست شرکت تلگرام را به‌صورت مخفی در منطقه‌ای به‌ نام بوفالو در نیویورک راه‌اندازی کند. او کارکنان وفادار و اصلی خودش را به ایالات متحده آورد تا از آن پس با او در این شرکت همکاری کنند. از یک نظر، این اپلیکیشن رمزنگاری‌شده را می‌توان پاسخ مستقیم دورف به نفوذ کرملین در شبکه‌ی اجتماعی‌اش دانست.

از آن زمان، دورف به‌عنوان نماد آزادی بیان در روسیه تبدیل شده است. موارد سانسور در سال‌های گذشته در روسیه بسیار زیاد شده است و قوانین جدیدی روی کار آمده است که فضای سختگیرانه‌ای را برای وبلاگ‌ها به‌وجود آورده است. طبق این قانون، هر سایتی که بیش از 3000بازدید در روز داشته باشد باید در سایت خود یک نگهبان رسانه قرار دهد و برای اطلاعاتی که منتشر می‌کند تعهد بدهد.

این روزها دورف با چهار نفر از کارمندانش به هر جایی در جهان سفر می‌کند و برای اقامت از ایر بی ان بی (Airbnb) استفاده می‌کند. او هر چند ماه یک بار تغییر مکان می‌دهد و برای اینکه شرکت تلگرام به‌طور انحصاری درگیر سیاست‌های یک کشور خاص نشود، آن را در چندین کشور مختلف ثبت کرده است.

باوجود اینکه سه شماره‌تلفن مختلف دارد و هرازگاهی آنها را عوض می‌کند، اما به‌ندرت پیش می‌آید که با تلفن صحبت کند. او برای تمام مکاتباتش از ایمیل‌های رمزنگاری‌شده و ابزار پیام‌رسان خودش استفاده می‌کند. او ادوارد اسنودن را قهرمان خود می‌داند و اپل را برای اینکه از رمزگشایی آیفون برای اف‌بی‌آی (پلیس فدرال آمریکا) امتناع کرد تحسین می‌کند.

تجربه‌ی ویکونتاکت

تجربه‌ی ویکونتاکت هنوز در ذهن دورف تازه است و همین سبب شده تا این کارآفرین، همه‌ی توانش را برای حفظ کامل کنترل روی ابزار پیام‌رسان خودش به‌کار گیرد. زاکربرگِ روسیه هدف بزرگ‌تری دارد؛ او می‌خواهد محیط اجتماعی امن‌تری را برای کاربرانش برای دوری از چشم‌های کنجکاو دولت‌ها داشته باشد.

برای دورف این بسیار مهم است که 100میلیون کاربر از 1میلیارد کاربر واتس‌اپ، تلگرام را ترجیح می‌دهند. او مصمم است کنترل تلگرام را حفظ کند و شاهد رشد آن باشد. یک سال پیش، تعداد استارتاپ های تلگرام به حدود 100هزار عدد در روز می‌رسید، اما امروز به بیش از 350هزار عدد در روز رسیده است. واتس‌اپ در سال 2014با 19میلیارد دلار خریداری شد و تاکنون تلاش کرده است تا ازطریق توسعه‌ی یک مدل کسب‌وکار سودآور، قیمت خریداری‌شده‌ی خودش را جبران کند. اما تلگرام برای فروش نیست و حتی راه سرمایه گذاری در آن باز نیست.

باوجود اینکه تلگرام ماهیانه بیش از 1میلیون دلار برای دورف هزینه برمی‌دارد و او همه را از سرمایه‌ی شخصی خودش می‌پردازد، باز هم به برخی از معروف‌ترین شرکت‌های سرمایه‌گذاری در سیلیکون ولی جواب رد داده است.

پاسخ دورف به منتقدان تلگرام

در اواخر سال 2015و به‌دنبال حملات تروریستی در پاریس، برخی تلگرام را متهم کردند که به‌دلیل ناتوانی دولت‌ها در کنترل آن، افرادی سازماندهی‌کننده‌ی حملات تروریستی از آن استفاده می‌کنند. دورف در پاسخ، به مسدود کردن 78کانال ارتباطی داعش در تلگرام اشاره کرد و مشکلات کشورها را ناشی از بی‌مسئولیتی و بی‌مبالاتی خود دولت‌ها قلمداد کرد. او در اینستاگرام نوشت: «دولت فرانسه به دلیل بی‌مبالاتی خودش این ماجرای غم‌انگیز را به‌وجود آورد. زیرا مردم سخت‌کوش فرانسه به دولت مالیات می‌دهند و آنها این پول را برای جنگ‌های بی‌فایده در خاورمیانه خرج می‌کنند. هنگامی که منتقدان در روسیه نیز خواستار ممنوعیت تلگرام شدند، دورف گفت: «شما می‌توانید کلمات را نیز ممنوع کنید.»

برخی دورف را یک انقلابی و دیگران او را دیوانه می‌دانند! یکی از معروف‌ترین داستان‌ها درباره‌ی او این است که یک روز با اسکناس‌های 5000روبلی (معادل 140دلار آمریکا در آن زمان) موشک‌های کاغذی درست کرد و آنها را از پنجره‌ی دفترش در سنت‌پترزبورگ به بیرون پرتاب کرد و مردم آنها را برداشتند! این ویدئو تاکنون میلیون‌ها بار در یوتیوب بازدید شده است. او به‌دلیل نوع لباس‌پوشیدنش هم موردتوجه است؛ طوری که از او به‌عنوان رابین‌هود اینترنتی یاد می‌کنند. دورف همیشه لباس سیاه می‌پوشد؛ مدل لباس‌هایش آدم را یاد شخصیت نئو در سه‌گانه‌ی ماتریکس می‌اندازد.

چرا تلگرام تا این اندازه محبوب است؟

موفقیت تلگرام بیش از اعداد، ارقام و سرمایه است. همه‌چیز در آن، حتی همین موفقیت به مردم مربوط است. تلگرام در سال 2013راه‌اندازی شد و به‌سرعت محبوبیت یافت. کاربران تلگرام از هیچ برنامه‌ی دیگری برای ارتباط استفاده نمی‌کنند، اما واقعا دلیل این‌ همه محبوبیت چیست؟

1. امنیت

چیزی که بیشتر از همه برای کاربران مهم است، امنیت حریم خصوصی‌شان است. تلگرام از پروتکلی برای رمزگذاری داده‌های کاربر استفاده می‌کند که برای کاربرانش یک محیط امن کاربری به‌وجود می‌آورد. شناخته‌شده‌ترین ویژگی امنیتی این برنامه، سیستم رمزگذاری دولایه‌ی آن است. پاول دورف پس از راه‌اندازی تلگرام، یک جایزه‌ی 200هزار دلاری برای کسی که بتواند مکالمه‌ی خصوصی او و برادرش نیکولای دورف را هک کند درنظر گرفت و روشن است که هنوز کسی نتوانسته است این کار را انجام دهد!

2. سیستم API

تلگرام دارای سیستم API بازِ مخصوص خودش است که اجازه می‌دهد هر کس بتواند تمام انواع ربات تلگرامی و میکروبرنامه‌های دل‌خواهش را بسازد. اخیرا تلگرام درنظر دارد، ازطریق ربات‌ها فروش مستقیم را نیز راه‌اندازی کند تا تلگرام را به ابزاری فراتر از یک پیام‌رسان تبدیل کند.

3. کانال‌های تلگرام

کانال‌های تلگرام طیف وسیعی از ویژگی‌های مختلف را دربرمی‌گیرند که احتمالا در آینده‌ی نزدیک فیس‌بوک را کاملا بی‌استفاده خواهد کرد. ویژگی دیگر تلگرام استیکرهای زیبای آن هستند که به‌رایگان در اختیار کاربران قرار می‌گیرد و علاوه‌بر آن، هر کاربر می‌تواند برای خودش استیکر بسازد و با دیگران به‌اشتراک بگذارد. ویژگی‌ای که در وایبر و واتس‌اپ وجود ندارد.

طراحی تلگرام کامل است و درواقع یک ابزار مفید است که استفاده از آن بسیار ساده است. تلگرام فقط یک برنامه‌ی پیام‌رسان نیست و بسیاری از کسب‌وکارهای اینترنتی از آن استفاده می‌کنند.

در آغاز کار، دیدگاه‌های منتقدان درباره‌ی موفقیت تلگرام به‌شدت متناقض بود. برخی آن را باور داشتند، اما برخی دیگر می‌گفتند بدون سرمایه‌گذاری با شکست مواجه خواهد شد. اگرچه دورف و گروهش سرمایه‌ی کافی برای شروع پروژه داشتند، ولی توسعه‌ی آن یک علامت‌ سؤال بزرگ بود؛ به‌ویژه وجود رقیبی مانند واتس‌اپ کار را بسیار دشوارتر می‌کرد. واتس‌اپ در آن زمان گوشی‌های هوشمند را قبضه کرده بود و اسکایپ هم برای تماس‌های ویدیویی به‌اندازه‌ی کافی خوب بود.

اما درنهایت تلگرام همه‌ی پیش‌بینی‌ها را نقش‌ِبرآب کرد. تا فوریه‌ی 2014تعداد کاربران تلگرام به 100میلیون نفر رسید و میزان رشد تعداد مخاطبان آن روزانه 350هزار نفر بود. هر روز 15میلیارد پیام از بیش از 200کشور جهان توسط کاربران تلگرام ردوبدل می‌شد و همه‌ی این‌ها بدون هیچ هزینه‌ای برای بازاریابی اتفاق می‌افتاد! دورف می‌گوید: «تلگرام را خود کاربران بین دوستان‌شان رواج دادند و ما هیچ برنامه‌ی تبلیغاتی برای بازاریابی استفاده نکردیم.»

نحوه‌ی کار و منبع درآمد تلگرام

تلگرام اساسا یک برنامه‌ی پیام‌رسان است. فرایند ثبت‌نام در آن بسیار ساده است و فقط به یک شماره‌ی تلفن نیاز دارد. تمام پیام‌ها رمزنگاری شده است و به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان به محتوای آن دسترسی پیدا کرد. برای همگام‌سازی داده‌ها با دستگاه‌های دیگر، همه‌ی داده‌ها در فضای ابری قرار دارند و شاید دلیل سرعت بالای تلگرام همین باشد. کانال‌های تلگرام به‌سادگی ساخته می‌شوند و ربات های تلگرام جایگزین بسیار مناسبی برای اپلیکیشن‌های مستقل مانند پیش‌بینی آب‌وهوا و یادآورها هستند.

تلگرام از بهترین طراحی بین پیام‌رسان‌های دیگر برخوردار است و قابلیت‌های بسیار زیادی دارد. ازجمله فرستادن موقعیت جغرافیایی به مخاطب، فرستادن فایل تا اندازه‌ی 1گیگابایت، ساخت انیمیشن (گیف)، تعداد بی‌نهایت استیکر و نظایر آن. پس چگونه تلگرام پول درمی‌آورد؟ واقعیت این است که اصلا پولی در نمی‌آورد! شاید تعجب کنید که تلگرام برخلاف محبوبیت عظیمی که دارد، کاملا رایگان است و از هیچ برنامه‌ی تبلیغاتی و هزینه‌ی مکالماتی و پیام‌رسانی استفاده نمی‌کند. پاول دورف (که برخی او را دیوانه می‌نامند!) این مجموعه را با سرمایه‌ی شخصی خودش اداره می‌کند. بااین‌حال، دورف می‌گوید اگر روزی سرمایه‌ام تمام شود و دیگر پولی نداشته باشم، برخی ویژگی‌های اضافی پولی را به تلگرام اضافه خواهم کرد تا باز هم این اپلیکیشن پابرجا بماند. این ویژگی‌های اضافی هیچ خللی در رایگان بودن آن ایجاد نخواهد کرد؛ اگر نخواستید می‌توانید آن ویژگی‌های اضافی را استفاده نکنید.