Le contrat social

یکی از مهمترین کتب سیاسی و اجتماعی است . اهمیت این کتاب فقط بواسطه مطالب مندرجه در آن نیست , بلکه بیشتر بسبب تاثیری است که آن مطالب در تاریخ بشر داشته است . فی الحقیقه انقلاب کبیر فرانسه بیشتر بدست پیروان روسو انجام گرفت .

اینان بعد از خراب کردن عمارت کهنه اجتماعی دو هزار ساله فرانسه ؛ بنای تازه ای را پی ریختند که پایه آن بروی افکار و عقاید روسو گذاشته شد . ( رجوع شود به تاثیر قرارداد اجتماعی )

بعد ها تمام ممالکی که حکومت مشروطه یا پارلمانی پیدا کردند در تدوین قانون اساسی خود از اولین قانون اساسی فرانسه تقلید نمودند و اصول کلی حق حاکمیت ملی ؛ آزادی ؛ مساوات ؛ تفکیک قوای سه گانه مقننه ,مجریه ؛ قضاییه و غیره را از همان قانون اقتباس نمودند .

می دانیم که قانون مذبور مطابق نظرات روسو در قرار داد اجتماعی تنظیم شده است . صرف نظر از تغییرات سیاسی , اجتماعی , اقتصادی و غیره که در خود فرانسه سبب شده است . انقلاب کبیر در باقی دنیا تاثیری عظیم داشته است . جنگهای ناپلئون , کنگره وین , نهضت های آزادیخواهی که گاهی با استقلال طلبی توام بوده از سال 1830 ببعد در بلژیک , اطریش  و مجارستان و بعضی از کشورهای دیگر اروپا بوقوع پیوست .

جبش های ملی استقلال طلبان و وحدت خواهان ایتالیا و آلمان که منجر به تشگیل دولت واحد ایتالیا و امپراطوری آلمان گشت , تمام اینها کم و بیش نتیجه ی آن انقلاب است . از طرف دیگر کلیه نهضت های اجتماعی که در دنیا پیدا شده و تا امروز در حال تحول و تکمیل بوده است از قبیل سوسیالیست , کمونست و غیره بطور مستقیم یا غیر مستقیم زاییده انقلاب فرانسه است . بنابر این با در نظر گرفتن تاثیر کتاب قرارداد اجتماعی در انقلاب فرانسه باید اقرار کنیم این رساله کوچک یکی از بزرگترین آثار فکری بشر است .

منبع : کتاب قرارداد اجتماعی ترجمه غلامحسین زیرک زاده