زندگی مدرن به‌ویژه از نوع شهرنشینی به‌قدری پرمشغله و استرس‌زاست که وقتی کسی سرش درد می‌گیرد، دلیل سردردش را فورا به  خستگی و تنش‌های روزمره نسبت می‌دهد و اگر هم طاقتش طاق شود، برای درمان سردرد خود نهایتا به مصرف داروهای مسکّن مانند آسپرین روی‌می‌آورد، غافل از اینکه مصرف بی‌رویه‌ی آسپرین ممکن است به مشکلات سلامتی جدی‌تری بینجامد. سردرد درواقع علامت هشداردهنده‌ای است که از کمبود یا فقدان چیزی در بدن خبر می‌دهد. مثلا کم‌آب‌شدن بدن، عادات غذایی ناسالم، کمبود ویتامین‌ یا حتی حساسیت‌های غذایی ممکن است با علائمی مانند سردرد خود را نشان بدهند. در ادامه با ما همراه باشید تا باانواع سردرد و دلایل آن و نیز 14روش طبیعی درمان سردرد بیشتر آشنا شوید.

انواع سردرد

بیش از 150 نوع سردرد وجود دارد که شایع‌ترین‌شان عبارتند از:

1. سردردهای تنشی

«سردرد تنشی» شایع‌ترین نوع سردرد در میان نوجوانان و بزرگسالان است و با عناوین دیگری ازجمله «سردرد استرسی»، «سردرد مزمن روزانه» و «سردرد مزمن غیرپیش‌رونده» نیز شناخته می‌شود. این نوع سردرد معمولا درد مزمن با شدت خفیف تا متوسط ایجاد می‌کند و مقطعی است.

2. سردردهای خوشه‌ای

«سردرد خوشه‌ای» شدیدترین اما غیرشایع‌ترین نوع سردرد است که به‌شکل سوزش یا سوراخ‌شدن در پشت چشم‌ها احساس می‌شود. این نوع سردرد به‌صورت دوره‌های خوشه‌ای بروز می‌کند و طول مدت هر دوره از چند هفته تا چند ماه متغیر است. سردردهای خوشه‌ای شاید برای مدتی مثلا چند ماه یا حتی چند سال از بین‌ بروند و سپس مجددا بروز کنند.

3. سردردهای سینوسی

وقتی سینوس‌ها ملتهب شوند، در ناحیه‌ی گونه‌ها، پیشانی و پل بینی درد ایجاد می‌کنند. سایر علائم سینوسی مانند آبریزش بینی، تب، احساس فشار در چشم و ورم صورت نیز ممکن است به‌صورت هم‌زمان بروز کنند.

4. سردردهای میگرنی

«سردرد میگرنی» معمولا یک یا چندبار در ماه بروز می‌کند و هربار چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد. میگرن معمولا با علائم دیگری نیز همراه است که عبارتند از: حساسیت به نور، صدا و بو؛ تهوع و استفراغ؛ بی اشتهایی؛ ناراحتی معده و دردهای شکمی. سردردهای میگرنی در کودکان با علائمی مانند رنگ‌پریدگی، سرگیجه، تاری دید، تب و ناراحتی معده همراه‌اند.

5. سندرم سردرد مختلط

«سندرم سردرد مختلط» با عنوان «سردردهای تغییریافته» نیز شناخته می‌شود و شامل ترکیبی از علائم سردردهای تنشی و میگرنی است. این نوع سردرد در هردو گروه سنی بزرگسال و کودک بروز می‌کند.

دلایل سردرد

به‌طورکلی سردرد درنتیجه‌ی ترکیبی از سیگنال‌های عصبیِ ارسال‌شده به عروق خونی و ماهیچه‌های سر بروز می‌کند، اما دلیل فعال‌شدن این سیگنال‌ها هنوز مشخص نیست. بااین‌حال رایج‌ترین محرک‌های سردرد عبارتند از:

• بیماری‌هایی مانند عفونت‌های سینوسی، سرماخوردگی، تب و عفونت گلو؛
• استرس؛
• خستگی چشم یا کشیدگی پشت؛
• عوامل محرک محیطی مانند دود دست‌دوم تنباکو و رایحه‌ی منتشره از مواد شیمیایی و عطرها؛
• زمینه‌‌ی خانوادگی به‌ویژه درخصوص سردردهای میگرنی؛
• حساسیت‌های غذایی؛
• عدم تعادل هورمونی؛
• عدم تعادل ویتامین‌ها و مواد مغذی؛
• آسپارتام (نوعی شیرین‌کننده‌ی مصنوعی کم‌کالری).

  14  روش طبیعی درمان سردرد

1. منیزیم

مصرف منیزیم یکی از مؤثرترین و کم‌خطرترین درمان‌های سردرد نسبت به مصرف مسکّن‌هاست. مبتلایان به سردردهای جدی مانند میگرن معمولا کمبود منیزیم دارند. نتایج مطالعات مختلف نشان داده شده است که منیزیم از دفعات حملات میگرنی در آن‌‌دسته از مبتلایانی که کمبود منیزیم دارند، می‌کاهد. همچنین افراد مبتلا به دیابت، مبتلایان بیماری‌های قلبی، الکلی‌ها و نیز کسانی که جهت تنظیم فشار خون از داروهای مُدِر استفاده می‌کنند، بیش از سایرین در معرض ابتلا به کمبود منیزیم قرار دارند.

منیزیم می‌تواند از فوران نوعی سیگنال‌های مغزی موسوم به «افسردگی گسترشیِ قشری» که موجب ایجاد اختلالات دیداری و حسیِ مرتبط با سردرد به‌ویژه سردردهای میگرنی می‌شوند، جلوگیری کند. به‌علاوه، منیزیم می‌تواند جلوی مواد شیمیاییِ انتقال‌دهنده‌ی درد را در مغز بگیرد و افزون بر اینها موجب تقویت عملکرد پلاکت‌ها شود که در بهبود واکنش بدن در مواجهه با جراحات و جلوگیری از خونریزی مؤثرند.

مصرف روزانه 200 تا 600 میلی‌گرم منیزیم به کاهش دفعات حملات سردرد کمک می‌کند. منیزیم خوراکی و وریدی هردو دسترس‌پذیر، بی‌خطر و مقرون‌به‌صرفه‌اند. مصرف منیزیم حتی در دوران بارداری نیز ممانعتی ندارد (البته مصرف هرگونه مکمل غذایی حتی منیزیم در دوران بارداری باید با مشورت پزشک صورت بگیرد). اسهالشایع‌ترین عارضه‌ی جانبی منیزیم است که آن هم با کاهش دُز مصرفی یا کاهش دفعات مصرف رفع خواهد شد.

جهت افزایش منیزیم دریافتی باید در طی روز فیبر بیشتری بخورید. منابع غذایی حاوی منیزیم عبارتند از انواع لوبیا، انواع تخم‌ها و مغزها، غلات کامل و سبزیجاتی مانند بروکلی، کدو خورشتی و سبزیجات برگ‌دار. فرآورده‌های لبنی، گوشت، شکلات و قهوه نیز از منیزیم کافی برخوردارند.

2. رژیم‌ غذایی فاقد گلوتن

حساسیت به مواد غذاییِ حاوی گلوتن ممکن است موجب ایجاد سردرد شود. به گزارش بنیاد ملی اطلاع‌رسانی در زمینه‌ی سلیاک (NFCA)، سلیاکی‌هایی که سردردهای میگرنی دارند، معمولا پس از تشخیص بیماری و حذف گلوتن از رژیم‌غذایی‌شان شاهد رفع کامل سردردهای میگرنی یا کاهش قابل‌توجه دفعات و شدت علائم خواهند بود. غیرسلیاکی‌ها نیز ممکن است بر اثر حساسیت به گلوتن دچار سردرد شوند که در این‌صورت نیازی به حذف کامل گلوتن از رژیم غذایی نیست، بلکه کاهش گلوتن مصرفی روزانه کفایت می‌کند.

برای اینکه بدانید آیا سردردتان ناشی از حساسیت به گلوتن است یا خیر، به‌مدت سه هفته از مصرف مواد غذایی گلوتن‌دار خودداری کنید و سپس مجددا مواد غذایی حاوی گلوتن را پله‌پله در رژیم غذایی‌تان بگنجانید. باید ببینید که وقتی گلوتن بیشتری می‌خورید، چه تغییراتی در علائم‌تان به‌وجود می‌آید. به‌این‌ترتیب می‌توانید بفهمید که مصرف گلوتن تا حداکثر چه مقداری موجب تحریک علائم‌تان نخواهد شد.

3. عطرمایه‌ی روغنی نعناع‌فلفلی و اسطوخدوس

روغن نعناع فلفلی و اُسطوخُدوس هردو از خاصیت آرام‌بخشی و بی‌حس‌کنندگی برخوردارند و به‌ همین دلیل در تسکین و درمان سردرد مؤثرند.

روغن نعناع‌فلفلی اثر خنک‌کنندگی طولانی‌مدتی روی پوست برجای می‌گذارد. مطالعات نشان داده است که روغن نعناع‌فلفلی موجب افزایش قابل‌توجه جریان خون پوستی در ناحیه‌ی پیشانی و تسکین انقباضات عضلانی می‌شود. درنتیجه‌ی یک بررسی مشاهده شد که روغن نعناع‌فلفلی در ترکیب با اِتانول به کاهش حساسیت سردرد انجامید.

روغن اسطوخدوس به‌طور معمول به‌عنوان یکی از مواد تثبیت‌کننده خلق‌وخو و آرام‌بخش استفاده می‌شود. مطالعات نشان داده است که استفاده از روغن اسطوخدوس روش بی‌خطر و مؤثری جهت درمان سردردهای میگرنی است. در پژوهشی که در سال 2012 انجام شد، پژوهشگران نتیجه‌ی تأثیر استنشاق 15 دقیقه‌ایِ اسطوخدوس را روی مبتلایان به سردرد بررسی کردند. مجموعا 47 نفر در این پژوهش شرکت داشتند و هرکسی می‌بایست تا دو ساعت علائمش را هر 30 دقیقه چک می‌کرد. در نهایت مشاهده شد که 92 حمله‌ی سردرد از مجموع 129 حمله‌ی گزارش‌شده به این روش جواب مثبت دادند.

هردوی این عطرمایه‌های روغنی در درمان سردرد مؤثرند. فقط کافی است چند قطره روغن نعناع‌فلفلی یا اسطوخدوس را کف دست‌تان بریزید و روی پیشانی، شقیقه‌ها و پشت گردن‌تان بمالید. اگر عطر این روغن‌ها یا مثلا اثر خنک‌کنندگی نعناع‌فلفلی برای‌تان قابل تحمل نیست، می‌توانید عطرمایه‌ی روغنی مورد استفاده‌تان را با مقداری روغن بادام، هسته‌ی انگور یا نارگیل رقیق کنید. گفتنی است که با اضافه‌کردن روغن نارگیل از خواص دیگری مانند متعادل‌سازی هورمون‌ها، مرطوب‌‌کنندگی پوست و کاهش چین و چروک نیز بهره‌مند خواهید شد.

4. درمان کایروپراکتیک

«کایروپراکتیک» عبارت است از فن ماساژ و جابه‌جاکردن ستون‌فقرات. در درمان کایروپراکتیک از هیچ دارو یا درمان تهاجمی مانند جراحی استفاده نمی‌شود. این روش درمانی مانند خواص آنتی اکسیدانی در کاهش استرس اکسیداتیو مؤثر است. وقتی شمار رادیکال‌های آزاد در بدن از شمار آنتی‌اکسیدان‌ها پیشی بگیرد، یعنی استرس اکسیداتیو رخ داده است. این وضعیت موجب نابودی تمام اجزای سازنده‌ی سلول ازجمله پروتئین ها، لیپیدها و دی‌اِن‌اِی می‌شود.

آزمایش‌های بالینی مختلف نشان داده‌‌اند که درمان کایروپراکتیک به درمان سردرد کمک می‌کند. در یک پژوهش، 22 درصد کسانی که تحت درمان کایروپراکتیک قرار گرفته بودند، ادعا داشتند که بیش از 90 درصد از شدت سردردشان کاسته شد و 49 درصد نیز عنوان کردند که شدت سردردشان پس از درمان کایروپراکتیک به‌ میزان قابل‌توجهی کاهش یافت. همچنین در مطالعات متعددی نشان داده شده است که درمان کایروپراکتیک به‌ویژه روی درمان سردرد تنشی و سردرد میگرنی اثر می‌کند. در پژوهشی که توسط کالج کایروپراکتیک کانادا انجام شد، 613 نفر از مجموع 729 شرکت‌کننده تحت درمان کایروپراکتیک قرار گرفتند و نتیجه‌ی درمان سردرد آنها بین خوب تا عالی ارزیابی شد، به این معنی که درمان کایروپراکتیک روش نتیجه‌بخش و مؤثری جهت رفع و درمان سردرد است.

5. بابونه‌ی گاوی و سایبان

برگ‌های گیاه بابونه گاوی در ساخت دارو کاربرد دارند. مطالعات نشان داده است که مصرف این گیاه موجب کاهش دفعات سردردهای میگرنی و علائم سردرد مانند درد، تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا می‌شود. پژوهشگران بریتانیایی درنتیجه‌ی مقایسه‌ی جامع مطالعات انجام‌شده در این زمینه دریافتند که بابونه‌ی گاوی در پیشگیری از میگرن مؤثر است و خطر خاصی به‌همراه ندارد.

درصورت تمایل می‌توانید از محصولات بابونه‌ی گاوی که معمولا از برگ‌های خشک‌شده‌ی این گیاه ساخته می‌شوند، استفاده کنید. مکمل‌های بابونه‌ی گاوی در انواع مختلفی به‌شکل تازه، فریزشده-خشک‌شده و خشک‌شده قابل خریداری‌اند. بابونه‌ی گاوی همچنین به‌شکل قرص، کپسول و عصاره‌ی مایع به‌فروش می‌رسد و دُز مصرفی عصاره‌ی آن جهت تسکین و درمان سردرد 50 تا 100 میلی‌گرم توصیه شده است.

گیاه سایبان (بابا آدم جنگلی) اثر التهابی مواد شیمیایی محرک سردرد به‌ویژه میگرن را کاهش می‌دهد. این گیاه همچنین گیرنده‌‌‌های بتا را مسدود می‌کند و موجب هدایت عادی جریان خون به مغز می‌شود. مصرف حداقل 75 میلی‌گرم از این ماده دوبار در روز جهت کاهش قابل‌توجه سردرد توصیه شده است.

طبق نتایج پژوهشی چهارماهه، دفعات حملات میگرنی در شرکت‌کنندگانی که دوبار در روز 75 میلی‌گرم گیاه سایبان مصرف کرده بودند، به‌میزان 48 درصد کاهش یافت. این پژوهش که توسط کالج پزشکی آلبرت اینشتین انجام شد، نشان می‌دهد که مصرف گیاه سایبان روش مؤثری جهت تسکین علائم و درمان سردرد است.